Kurşun Nedir?

Kurşun, yerkabuğunda küçük miktarlarda bulunan ve doğal olarak oluşan bir elementtir. Bazı yararlı kullanımları olsa da, insanlar ve hayvanlar için toksik olabilir ve olumsuz sağlık etkilerine neden olabilir.

Kurşun Nerede Bulunur?

Kurşun çevremizin her yerinde bulunabilir; havada, toprakta, suda ve hatta evlerimizin içinde. Maruziyetimizin çoğu; geçmişte daha yoğun olan kurşunlu benzin kullanımı, bazı endüstriyel tesis türleri ve evlerde kurşun bazlı boyanın geçmişten kalma kullanımı, fosil yakıtların kullanımı gibi insan faaliyetlerinden kaynaklanmaktadır. Boya, seramik, boru ve sıhhi tesisat malzemeleri, lehimler, benzin, piller, mühimmat ve kozmetikler dahil olmak üzere evlerimizde ve çevresinde bulunan çok çeşitli ürünlerde kurşun ve kurşun bileşikleri kullanılmıştır.

Kurşun, bu geçmiş ve güncel kullanımlardan kaynaklı olarak ortama girebilir. Kurşun ayrıca endüstriyel kaynaklardan ve eski kurşun izabe tesisleri gibi kontamine alanlardan çevreye de yayılabilir. Topraktaki doğal kurşun seviyeleri 50 ila 400 ppm arasında değişirken; madencilik, eritme ve arıtma faaliyetleri, özellikle de madencilik ve eritme sahalarının yakınındaki bölgelerde kurşun seviyelerinde önemli artışlar olduğu gözlemlenmektedir.

Kurşun endüstriyel kaynaklardan veya kıvılcım ateşlemeli motorlu bir uçaktan havaya salındığında, genellikle toprak parçacıklarına yapıştığı yere kadar gelip yerleşmeden önce havada uzun mesafeler kat edebilir. Hatta sonrasında kurşun bileşiğinin cinsine ve toprağın özelliklerine bağlı olarak, kurşun topraktan yer altı suyuna da geçebilir.

Kimler Risk Altında?

Kurşuna iş yerlerinde maruz kalınması ile ilgili daha önce ‘Kurşun ve Kurşun Maruziyeti’ konulu bir yazı yazmıştık. Bu yazımızda ise daha çok iş yeri dışında meydana gelen kurşun maruziyetlerini ele aldık.

Çocuk

Kurşun çocuklar için özellikle tehlikelidir çünkü büyüyen vücutları yetişkinlerden daha fazla kurşunu emer ve beyinleri ve sinir sistemleri kurşunun zararlı etkilerine karşı daha hassastır. Bebekler ve küçük çocuklar da kurşuna daha fazla maruz kalabilirler çünkü ellerini ve üzerlerindeki toz veya topraktan kurşuna neden olabilecek diğer nesneleri ağızlarına koyarlar. Çocuklar ayrıca kurşunlu boya veya kurşunla kirlenmiş topraktan kurşun tozunu soluyarak veya kurşun bazlı boyayla oynayarak kurşuna maruz kalabilir.

Hamile Kadınlar Dahil Yetişkinler

Yetişkinler, kurşun içeren yemek veya su yiyip içerek veya kurşun içeren tabaklardan veya bardaklardan kurşuna maruz kalabilir. Ayrıca kurşun bazlı boyanın bozulduğu alanlarda ve eski evlerde ve binalardaki boyalı yüzeyleri yenileme veya onarım çalışmaları sırasında zaman geçirerek kurşun tozunu soluyabilirler. Bir işte çalışmak veya vitray yapmak gibi kurşunun kullanıldığı hobilerle uğraşmak, kurşun içeren bazı ilaçları kullanmak gibi durumlar kurşuna maruz kalmayı artırabilir. Hamile bir kadının bu kaynaklardan kurşuna maruz kalması özellikle endişe vericidir çünkü gelişmekte olan bebeğinin de maruz kalmasına neden olabilir.

Kurşunun Sağlık Etkileri Nelerdir?

Kurşun vücudunuzdaki hemen hemen her organı ve sistemi etkileyebilir. Kurşunun etkilerine en çok altı yaşından daha küçük çocuklar duyarlıdır.

Çocuk

Çocukların kanındaki düşük kurşun seviyeleri bile şunlara neden olabilir:

• Davranış ve öğrenme sorunları
• Düşük IQ ve Hiperaktivite
• Yavaşlayan büyüme
• İşitme sorunları
• Anemi

Nadir durumlarda, kurşun yutulması nöbetlere, komaya ve hatta ölüme neden olabilir.

Hamile Kadın

Kurşun, kalsiyum ile birlikte kemiklerde depolandığı için vücudumuzda zamanla birikebilir. Hamilelik sırasında, kurşun annenin kemiklerinden kalsiyumla birlikte salınır ve anneden fetüsü veya emzirilen bebeği kurşuna maruz bırakabilir. Bu, gelişmekte olan fetüs ve bebek üzerinde aşağıdakiler de dahil olmak üzere ciddi etkilere neden olabilir:

• Bebeğin çok erken veya çok küçük doğmasına neden olabilir,
• Bebeğin beynine, böbreğine ve sinir sistemine zarar verebilir,
• Öğrenme veya davranış sorunları olasılığını artırabilir,
• Anneyi düşük yapma riski altına alabilir.

Diğer Yetişkinler

Kurşun ayrıca diğer yetişkinler için de zararlıdır. Kurşuna maruz kalan yetişkinler şunlardan muzdarip olabilir:

• Kardiyovasküler etkiler, yüksek kan basıncı ve hipertansiyon insidansı,
• Azalmış böbrek fonksiyonu,
• Üreme sorunları (hem erkeklerde hem de kadınlarda).

Kurşuna Maruz Kalma İhtimalinizi Düşürün

Evinizi temiz ve bakımlı tutmak gibi basit adımlar, kurşuna maruz kalmayı önlemede uzun bir yol kat edecektir. Aşağıdaki adımları atarak evinizde kurşuna maruz kalma ihtimalinizi hem şimdi hem de gelecekte azaltabilirsiniz:

• Boyanın bozulmasını önlemek için tüm boyalı yüzeyleri inceleyin ve bakımını yapın.
• Duvarlardaki su hasarlarını hızlı ve tam olarak ele alın.
• Evinizi temiz ve tozsuz tutun.
• Sürtünmenin toz oluşturabileceği kapılar, pencereler ve çekmeceler gibi boyalı alanları temizleyin. Boya parçacıklarını veya tozu temizlemek için bu alanları ıslak bir sünger veya bezle silin.
• Yiyecek ve içecekleri hazırlamak için yalnızca soğuk su kullanın.
• İçmek veya yemek hazırlamak için kullanılan su çıkışlarını temiz tutun.
• Banyo, mutfak, balkon giderlerini kalıntılardan temizlemeye ve lavabo giderlerinde tıkanıklık olmamasına dikkat edin.
• Çocukların ellerini, biberonlarını, emziklerini ve oyuncaklarını sık sık yıkayın.
• Çocuklara dışarıda oynadıktan sonra ayakkabılarını silmeyi ve çıkarmayı ve ellerini yıkamayı öğretin.
• Aile üyelerinizin dengeli beslenmelerini sağlayın. Sağlıklı beslenen çocuklar daha az kurşunu emer.
• Kurşunlu boyalar gibi malzemelerden uzak durun.

Feyza YALÇIN

Kimyager

 

KAYNAKLAR:

https://www.epa.gov/

 

Diğer Blog Yazılarımız İçin: https://haliccevre.com/blog/