LANGELİER DOYGUNLUK İNDEKSİ
Bir çözeltinin kalsiyum karbonatı çözme veya biriktirme yeteneğinin bir ölçüsü olan Langelier Doygunluk İndeksi (LI), genellikle suyun aşındırıcılığının bir göstergesi olarak kullanılır.
İndeks, doğrudan korozyonla ilgili değildir, ancak bir kalsiyum karbonat filminin veya pulunun birikmesiyle ilgilidir; bu kaplama boruları, kazanları ve bir sistemin diğer bileşenlerini su ile temastan yalıtabilir. Koruyucu kireç oluşmadığında, su agresif kabul edilir ve korozyon meydana gelebilir. Yüksek derecede aşındırıcı su, sistem arızalarına veya çözünmüş kurşun ve diğer ağır metaller nedeniyle sağlık sorunlarına neden olabilir.
Kireç fazlası ayrıca su sistemlerine zarar vererek onarım veya değiştirmeyi gerektirebilir. LI’ yi geliştirirken Langelier, suyun kalsiyum karbonatla (pH’ler) doymuş olduğu pH için bir denklem türetmiştir.
Langelier İndeksi, gerçek pH (ölçülen) ile hesaplanan pH’lar arasındaki fark olarak tanımlanır. LI değerinin büyüklüğü ve işareti, suyun kireç oluşturma veya çözme ve dolayısıyla korozyonu önleme veya teşvik etme eğilimini gösterir.
LI’dan elde edilen bilgiler nicel olmamakla birlikte, düşük basınçlı kazanlar, soğutma kuleleri ve su arıtma tesisleri için su arıtma gereksinimlerinin tahmin edilmesinde ve ayrıca suyun aşındırıcılığının genel bir göstergesi olarak hizmet etmede yararlı olabilir.
Basit bir formül kullanarak pH, kalsiyum sertliği, pH 4.5’te toplam alkalilik, sıcaklık ve toplam filtrelenebilir kalıntı (toplam çözünmüş katılar) değerlerinden elde edilir.
Özetle; hesaplama, suyun kalsiyum karbonat doygunluğunun:
- Pozitif LI – Su, kalsiyum karbonata aşırı doymuştur ve kalsiyum karbonat biriktirme, borularda veya dağıtım sisteminde tortu oluşturma eğilimindedir.
- Negatif LI – Su, doygunluğun altındadır ve borularda veya dağıtım ağlarında aşındırıcı olma eğilimindedir.
- Sıfıra yakın LI – Su, kalsiyum karbonat ile doyurulur; güçlü bir şekilde kireç oluşturmaz veya aşındırıcı değildir.
Langelier endeksi, yalnızca eğilimin bir tahminidir, ancak suyun aşındırıcı doğasının doğrudan bir ölçüsü değildir. Ancak bu eğilimi göstermek için çok kullanışlı bir araçtır. LI değeri değişebilir ve sıcaklık ve iyonik güç gibi faktörlere bağlıdır.
LI, uygun kontrol önlemlerinin belirlenmesinde çok önemlidir. Aşırı doymuş durumda, fazla kalsiyum karbonat çözeltiden düşer ve borunun içini kaplayan kireç oluşturur, böylece su taşıma kapasitesini azaltır veya hasara neden olur. Doymamış bir durumda, kalsiyum karbonat ile alkalilik arasındaki ilişki suyun aşındırıcılığını artırabilir. Su operatörleri, dengede olan ve ne aşındırıcı ne de kireç oluşturucu olmayan su üretmek için gerekli önlemleri almalıdır.
Etkilenen tipik alanlar şunları içerir:
- Düşük basınçlı kazanlar
- Su arıtma tesisleri
- Soğutma kuleleri
Feyza YALÇIN
Kimyager
KAYNAKLAR