Güzellik salonlarında çalışanlar, kimyasal, biyolojik ve fiziksel etkenlere aynı anda maruz kalabildikleri için bu ortamlarda iş hijyeni değerlendirmeleri büyük önem taşır. Çalışma ortamının havası, kullanılan kozmetik ürünlerin içeriği, havalandırma koşulları ve hijyen düzeyi hem çalışanların sağlığını hem de hizmet kalitesini doğrudan etkiler.

Yurt dışında, özellikle OSHA (ABD), HSE (İngiltere) ve Safe Work Australia gibi kurumlar, güzellik sektöründe iş sağlığı ve güvenliği açısından belirli parametrelerin izlenmesini zorunlu veya şiddetle önerilen uygulamalar arasında göstermektedir.

Kimyasal Maruziyet Ölçümleri

Güzellik salonlarında iş hijyeni açısından en yaygın riskler kimyasallardan kaynaklanır. Saç boyaları, tırnak ürünleri, temizleyiciler, spreyler ve dezenfektanlar birçok uçucu organik bileşik (VOC) içerir. Bu maddelere sürekli maruz kalmak solunum yolu, cilt ve göz irritasyonlarına neden olabilir.

Başlıca kimyasallar ve ölçüm parametreleri:

• Formaldehit: Keratin uygulamaları ve bazı tırnak ürünlerinde bulunur. Havada formaldehit (ppm) ölçümü yapılır.
• Amonyak: Saç boyaları ve açıcı ürünlerde kullanılır. Amonyak buharı (ppm) olarak değerlendirilir.
• Aseton: Oje çıkarıcılar ve tırnak işlemlerinde yaygındır. TVOC veya spesifik aseton ölçümleri yapılabilir.
• Toluen, Etanol, Metanol: Saç spreyleri, oje ve dezenfektanlarda bulunur. TVOC veya hedef solvent ölçümleri uygulanır.
• Peroksitler: Saç açıcı ürünlerde yaygındır, havadaki hidrojen peroksit (ppm) ölçümü yapılabilir.

Uluslararası sınır değer örneği:

ABD OSHA tarafından formaldehit için belirlenen izin verilen maruziyet limiti (TWA) 0.75 ppm’dir.

Bu tür ölçümler, salon içindeki kimyasal yükü değerlendirmek ve maruziyeti azaltıcı havalandırma veya koruyucu önlemleri planlamak açısından kritik öneme sahiptir.

Fiziksel Etkenler

Kimyasal risklerin yanı sıra, güzellik salonlarında fiziksel etkenler de çalışan sağlığı üzerinde belirleyici rol oynar.

Değerlendirilebilecek parametreler:

• Gürültü: Saç kurutma makineleri, vakum cihazları ve müzik sistemleri sürekli gürültü kaynağı olabilir. Gürültü seviyesi (dB) ölçülmelidir.
• Aydınlatma: Yetersiz veya aşırı aydınlatma göz yorgunluğu ve hatalı işlem riskini artırır. Lux ölçümleri yapılabilir.
• Sıcaklık ve Nem: Kurutma cihazları, buhar makineleri ve ısıtıcılar ortam koşullarını etkiler. Termal konfor ölçümleri önerilir.
• Havalandırma: Hava değişim oranı yetersizse, CO₂ konsantrasyonu artar. CO₂ ölçümü, havalandırma yeterliliğini değerlendirmek için kullanılır.

Biyolojik Riskler

Güzellik salonlarında kullanılan ekipmanların ve yüzeylerin yetersiz sterilizasyonu, çalışanlarda ve müşterilerde biyolojik bulaşma riskine yol açabilir.

Başlıca biyolojik risk değerlendirmeleri:

• Yüzey hijyen testleri: ATP biyolüminesans yöntemiyle yüzeylerde organik kalıntı veya mikrobiyal yük ölçülebilir.
• Mikrobiyolojik hava ölçümleri: Toplam bakteri ve mantar koloni sayımıyla hava kalitesi değerlendirilir.
• Ekipman sterilizasyonu: Cilt ve tırnak yoluyla bulaşabilecek mantar veya bakteri kontaminasyonlarının önlenmesi için kritik bir süreçtir.

 

Uluslararası Uygulamalar

ABD (OSHA):

Formaldehit için özel düzenlemeler yapılmıştır (29 CFR 1910.1048). Havalandırma sistemlerinin yeterliliği denetlenir, kimyasalların saklama koşulları ve çalışanların eğitimi zorunludur.

İngiltere (HSE):

COSHH (Control of Substances Hazardous to Health) kapsamında güzellik salonlarında kullanılan tüm kimyasalların kontrolü, maruziyet ölçümleri ve risk değerlendirmeleri zorunludur.

Avrupa Birliği (ECHA):

Kozmetik içerikler REACH yönetmeliği kapsamında kayıt altına alınır. Kullanılan tüm kimyasalların Güvenlik Bilgi Formları (MSDS) salonlarda bulundurulmalıdır. Ayrıca uçucu organik bileşik maruziyeti (VOC) kontrolü özel önem taşır.

Güzellik salonlarında iş hijyeni ölçümleri; çalışan sağlığını korumak, maruziyet risklerini kontrol altına almak ve hizmet kalitesini artırmak için vazgeçilmezdir. Bu ölçümler yalnızca kimyasal maddelerle sınırlı olmayıp, fiziksel konfor ve biyolojik güvenliği de kapsamalıdır.

Temel iş hijyeni parametreleri:

• Kimyasal: Formaldehit, amonyak, aseton, toluen, TVOC, peroksitler
• Fiziksel: Gürültü, aydınlatma, sıcaklık, nem, CO₂
• Biyolojik: Hava ve yüzey mikrobiyolojik yükleri

Bu parametrelerin düzenli olarak izlenmesi hem çalışanların sağlığı hem de müşteri güvenliği açısından sürdürülebilir bir iş hijyeni kültürünün temelini oluşturur.

 

Feyza SAK

KİMYAGER

 

KAYNAKLAR:

• OSHA 29 CFR 1910.1048 – Formaldehyde Standard
• HSE – COSHH Guidance for Beauty Industry
• ECHA – REACH Regulation on Cosmetic Ingredients
• Safe Work Australia – Hairdressing and Beauty Industry Guidelines