SIFIR ATIK
‘Sıfır Atık Yönetmeliği’ 12.07.2019 tarihi itibariyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlandı.
Sürdürülebilir Kalkınma Modeli; ileri ki nesillerin ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün vermeden bugün ki insanların ihtiyaçlarını karşılayabilmeyi öngören bir kalkınma modelidir.
Bu yönetmeliğin temel amacı da; hammadde ve doğal kaynakların etkin yönetimini sağlamaktır ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda atık yönetimi süreçlerinde çevre ve insan sağlığının ve tüm kaynakların korunmasını hedefleyen sıfır atık yönetim sisteminin kurulmasına, yaygınlaştırılmasına, geliştirilmesine, izlenmesine, finansmanına, kayıt altına alınarak belgelendirilmesine ilişkin genel ilke ve esasların belirlenmesidir. Sıfır atık yönetim sistemini kurmak isteyenler için sıfır atık yönetim sisteminin kurulmasına, izlenmesine, sıfır atık belgesi düzenlenmesine ilişkin esasları kapsar.
Peki üretim, tüketim ve hizmet süreçlerinde kaynakların verimli kullanılması nasıl sağlanabilir?
1) Atık oluşumunun önlenmesiyle, (Yönetmelik Ek-2’ de bu esaslardan bahsetmektedir)
2) Atık oluşumunun önlenmesinin mümkün olmadığı durumlarda atıkların azaltılmasıyla,
3) Ürün ve malzemelerin yeniden kullanım olanaklarının değerlendirilmesiyle,
Oluşan atıkları türlerine göre biriktirilmesi ve geçici depolanması sırasında çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde gerekli önlemlerin alınması da büyük önem taşır. Yönetmelik bununla ilgili esaslar EK-5’te açıklamıştır.
Ayrı olarak biriktirilen bu atıkların birbirine karıştırılmadan toplanması ve öncelikle geri dönüşüm/geri kazanımlarının sağlanması, bunun mümkün olmaması halinde ise çevre kirliliğine yol açmayacak şekilde nihai bertaraflarının sağlanması gerekir. Ama tabi tekrar belirtmek gerekir ki; öncelik her zaman atıktan geri kazanım yoluyla madde ya da enerji elde etmek olmalı ama bunun mümkün olmadığı durumlarda da atık miktarının düşürülebildiği kadar düşürülmesini sağlamak gerekir.
Bu Yönetmelik kapsamında sıfır atık yönetim sistemini kuranlarca, atıkların 2872 sayılı Kanun uyarınca çıkarılan mevzuat hükümlerine uygun olarak kaynağında ayrı biriktirilerek atık işleme tesislerine iletilmesinin sağlanması esastır. Sıfır atık yönetim sistemi kurulan yerlerde bulunan gerçek ve tüzel kişiler, atıklarını dahil oldukları sıfır atık yönetim sistemi kriterlerine uygun olarak biriktirir.
Sıfır atık yönetim sistemine ilişkin plan, program, politika ve hedefleri içeren Sıfır Atık Yönetimi Eylem Planını hazırlamak/hazırlatmakla, güncellemek/güncellenmesini sağlamakla, ulusal ve yerel ölçekte duyurulmasını sağlamakla ve yayımlamakla görevli olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı aynı zamanda; sıfır atık yönetim sisteminin; idari, mali ve teknik unsurları açısından tasarım ve planlama kriterlerini, değerlendirme unsurları ve uygulama esaslarını belirlemek/belirletmek, bu konuda kılavuz dokümanlar hazırlamak/hazırlatmaktan da mesuldür. Tabi ki Yönetmelik İl Müdürlükleri, Mahalli İdareler vs de birçok sorumluluklar vermektedir.
Sorumluluğu olan bir diğer kalem de; sıfır atık yönetim sistemi kuran bina ve yerleşkelerdir. Onların da sorumluluk alanları dahilindeki tüm kişi ve kuruluşları, atıklarını türlerine göre ayırmaya ve ayrı biriktirmeye teşvik etmek, israfı önlemeye yönelik çalışmalarda bulunarak atık oluşumunun önlenmesini/azaltılmasını sağlamak, kaynağında ayrı biriktirilen atıkların birbirleriyle karıştırılmadan ayrı olarak toplanmasına ve geçici depolanmasına yönelik altyapıyı oluşturmak gibi sorumlulukları vardır.
Feyza YALÇIN
Kimyager
Kaynak: