HASTA BİNA SENDROMU
“Hasta bina sendromu” (HBS) terimi, bina sakinlerinin bir binada geçirilen zamanla bağlantılı gibi görünen ancak belirli bir hastalık veya nedenin tanımlanamadığı akut sağlık ve konfor etkileri yaşadığı durumları tanımlamak için kullanılır. Şikayetler belirli bir oda veya bölgede lokalize olabilir veya binanın tamamına yayılabilir. Buna karşılık, “bina ile ilgili hastalık” terimi, teşhis edilebilir hastalık semptomları tanımlandığında kullanılır ve doğrudan havadaki bina kirleticilerine atfedilebilir. 1984 tarihli bir Dünya Sağlık Örgütü Komitesi raporu, dünya çapındaki yeni ve yeniden modellenen binaların yüzde 30’a varan oranda iç hava kalitesi (IAQ) ile ilgili aşırı şikayetlere konu olabileceğini öne sürdü. Genellikle bu durum geçicidir, ancak bazı binalarda uzun vadeli sorunlar yaşanabilir. Sıklıkla, bir bina orijinal tasarımına veya öngörülen işletim prosedürlerine aykırı bir şekilde işletildiğinde veya bakımı yapıldığında sorunlar ortaya çıkar. Bazen iç mekân hava sorunları, kötü bina tasarımının veya bina sakinlerinin faaliyetlerinin bir sonucudur.
Bina sakinleri, örneğin baş ağrısı gibi akut rahatsızlıkla ilişkili semptomlardan şikâyet ederler; göz, burun veya boğaz tahrişi; Kuru öksürük, kuru veya kaşıntılı cilt, baş dönmesi ve mide bulantısı, konsantre olma zorluğu, tükenmişlik ve kokulara karşı hassasiyet.
- Belirtilerin nedeni bilinmemektedir.
- Şikayetçilerin çoğu, binayı terk ettikten hemen sonra rahatladığını fark eder fakat ancak nörotoksinlerin kalıcı etkileri ortaya çıkabiliyor. Bina sakinleri öksürük gibi semptomlardan şikayetçidir; göğüste sıkışma, ateş, titreme ve kas ağrıları.
- Semptomlar klinik olarak tanımlanabilir ve açıkça tanımlanabilir nedenleri olabilir.
- Şikayetçiler, binayı terk ettikten sonra daha uzun iyileşme sürelerine ihtiyaç duyabilirler. Şikayetlerin başka nedenlerden kaynaklanabileceğine dikkat etmek önemlidir. Bunlar, bina dışından bulaşan bir hastalık, akut hassasiyet (örn. alerjiler), işle ilgili stres veya memnuniyetsizlik ve diğer psikososyal faktörleri içerebilir. Yine de araştırmalar, semptomların iç hava kalitesi problemlerinden kaynaklanabileceğini veya şiddetlenebileceğini göstermektedir.
Özetle; hasta bina sendromu, belirli bir binadayken aldığınız semptomların adıdır. Genellikle bir ofiste olur, ancak herhangi bir binada da alabilirsiniz. Hasta bina sendromunun belirtileri, belirli bir binada kalma süreniz uzadıkça kötüleşir ve siz ayrıldıktan sonra iyileşir.
Bu sendrom; hastalık devamsızlığını artırmakta ve çalışanların üretkenliğinin düşmesine neden olmaktadır.
Aşağıdakiler, HBS’den birincil olarak sorumlu olabilecek faktörlerden bazılarıdır:
1. Kimyasal kirleticiler
Dış kaynaklardan: Motorlu araç egzozundan, sıhhi tesisat menfezlerinden ve bina egzozlarından (banyo ve mutfaklar) kaynaklanan kirleticiler gibi dışarıdan gelen kirleticiler, kötü yerleştirilmiş hava giriş menfezlerinden, pencerelerden ve diğer açıklıklardan binaya girebilir. Yanma yan ürünleri yakındaki bir garajdan bir binaya girebilir. Radon, formaldehit, asbest, toz ve kurşunlu boya kötü yerleştirilmiş hava giriş deliklerinden ve diğer açıklıklardan girebilir.
İç mekan kaynaklarından: İç mekan havasının en yaygın kirleticisi, uçucu organik bileşikleri (VOC) içerir. VOC’nin ana kaynakları yapıştırıcılar, döşemeler, halılar, fotokopi makineleri, işlenmiş ahşap ürünler, böcek ilaçları, temizlik maddeleri vb. Kişisel bakım ürünlerinde veya temizlik ve bakım ürünlerinde bulunan sentetik kokular da bulaşmaya katkıda bulunur.
2. Biyolojik kirleticiler
Biyolojik kirletici maddeler arasında polen, bakteri, virüs, mantar, küf vb. bulunur. Bu kirletici maddeler, nemlendiricilerde, drenaj borularında ve kanallarda birikmiş durgun suda veya suyun tavan karoları, izolasyon, halılar ve döşemelerde biriktiği yerlerde üreyebilir.
Böcek ve kuş pislikleri de biyolojik kirlenme kaynağı olabilir. Biyolojik bulaşma ateş, titreme, öksürük, göğüste sıkışma, kas ağrıları ve alerjik reaksiyonlara neden olur. Doluluk yoğunluğunun yüksek olduğu ofislerde, hava yoluyla bulaşan hastalıklar bir çalışandan diğerine hızla yayılabilir. Klima sistemleri, patojenleri sirküle edebilir ve bunları bina boyunca yayabilir, örneğin lejyonella organizmalarından kaynaklanan Lejyoner hastalığı.
3. Yetersiz havalandırma
Arızalı ısıtma, havalandırma ve iklimlendirme sistemleri (HVAC sistemleri) de iç ortam hava kirliliğini artırır. Yetersiz havalandırma ile ilgili problemlerden kaçınmak gerekir. Satılabilir alanı artırmak için bir binada daha fazla sayıda ofis bulunan binaların kötü tasarımı ve inşası da yetersiz havalandırmaya katkıda bulunur.
4. Elektromanyetik radyasyon
Mikrodalgalar, televizyonlar ve bilgisayarlar gibi cihazlar, havayı iyonize eden elektromanyetik radyasyon yayar. Uygun topraklama olmadan kapsamlı kablolama, kanserle bağlantılı olan yüksek manyetik alanlar da oluşturur.
5. Psikolojik faktörler
Aşırı iş stresi veya memnuniyetsizliği, zayıf kişilerarası ilişkiler ve zayıf iletişimin genellikle HBS ile ilişkili olduğu görülür.
6. Güneş ışığının olmadığı zayıf ve uygunsuz aydınlatma, kötü akustik, zayıf ergonomi ve nem de HBS’ye katkıda bulunabilir.
Profesyonellerin veya yöneticilerin çalışma koşulları daha iyi olduğu için, HBS’nin semptomları, yöneticilik mesleği olan kişilere göre büro işleri olan kişilerde yaygın olarak görülür. Semptomlar kadınlarda erkeklerden daha yaygındır, çünkü muhtemelen daha fazla kadın sekreterlik işlerinde çalışmaktadır, sağlıklarının daha fazla farkındadırlar veya etkilerin ortaya çıkması için daha az miktarda kirletici madde gerekmektedir. Semptomlar, klimalı binalarda doğal havalandırmalı binalara göre daha yaygındır ve bir kamu sektörü binasında özel sektör binasına göre daha yaygındır.
Feyza YALÇIN
Kimyager
KAYNAKLAR