SÜRDÜRÜLEBİLİR BİNA SERTİFİKALARI
Sürdürülebilir bina sertifikaları olarak da bilinen yeşil bina derecelendirme araçları, belirli sürdürülebilirlik gerekliliklerini veya standartlarını karşılayan binaları değerlendirmek ve tanımak için kullanılır.
Bina sertifikaları, yeşil binalar inşa eden ve işleten şirket ve kuruluşları tanır ve ödüllendirir, böylece onları sürdürülebilirlik konusunda sınırları zorlamaya teşvik eder.
Hükümetin imar kanunları ve düzenlemeleri, iş gücü eğitimi ve kurumsal stratejilerin hedefini yükselten standartlar belirleyerek piyasayı harekete geçirirler.
Sertifikalar yaklaşımlarına göre farklılık gösterir ve bir binanın planlama ve tasarım, inşaat, işletme, bakım, yenileme ve nihai yıkım aşamalarına uygulanabilir.
Sürdürülebilir bina sertifikaları, evler, ticari binalar ve hatta tüm mahalleler gibi farklı bina türleri için kullanılan belirli araçlar veya araç alt kümeleri ile uygulandıkları bina türlerine göre de farklılık gösterebilir.
Binaların çevre üzerinde doğrudan ve dolaylı etkileri bulunmaktadır. Binalar inşaat, kullanım, yenileme, yeniden kullanım ve yıkım sırasında enerji, su ve hammadde kullanır, atık üretir ve potansiyel olarak zararlı atmosferik emisyonlar yayar. Bu gerçekler, sürdürülebilir tasarım yoluyla binaların doğal çevre üzerindeki etkisini azaltmayı amaçlayan yeşil bina standartlarının, sertifikasyonlarının ve derecelendirme sistemlerinin oluşturulmasına yol açtı.
Sürdürülebilir tasarıma yönelik çaba, dünyadaki ilk yeşil bina derecelendirme sistemi olan Bina Araştırma Kuruluşu’nun Çevresel Değerlendirme Yönetimi’nin (BREEAM) piyasaya sürülmesiyle arttı. ABD Yeşil Bina Konseyi (USGBC) de aynı yolu izledi ve yeni inşaatlar için Enerji ve Çevresel Tasarımda Liderlik (LEED) derecelendirme sistemi aracılığıyla binaların çevresel performansını iyileştirmeyi amaçlayan kriterleri geliştirip yayınladı.
LEED’ in önemi artmaya devam etti ve artık mevcut binalar, iç mekanlar ve tüm mahalleler için derecelendirme sistemlerini içeriyor. Diğerleri de Ulusal Ev İnşaatçıları Birliği’ nin (NAHB) Konut Yapıları için Yeşil Bina Kılavuzlarını tanıtmasına yardımcı olmak amacıyla oluşturulan Yeşil Bina Girişimi (GBI) dahil olmak üzere, sürdürülebilir tasarıma yönelik artan ilgi ve talebe yanıt verdi. Başlangıçta Kanada için geliştirilen GBI, Green Globes’ un ABD’de kullanıma sunulmasına yardımcı oldu. Bu ilk programlardan etkilenen ancak kendi ulusal önceliklerine ve gereksinimlerine göre uyarlanan veya mevcut politikanın sınırlarını aşmayı amaçlayan ve net sıfır enerji, doğal çevreyi iyileştiren veya doğanın süreçlerini modelleyen canlı, yenilenebilir ve onarıcı bina konseptleri gibi daha geniş sürdürülebilirlik konularını ele alan bina uygulamaları ve ek derecelendirme sistemleri geliştirildi.
Yeşil ürün standartları 1980’li yıllardan bu yana piyasada yer almakta olup kapsam ve sayı olarak artmaya devam etmektedir. Başlangıçta birçok yeşil ürün standardı, ürün toksisitesi ve bunun çocuk sağlığı ve iç mekân çevre kalitesi (IEQ) üzerindeki etkisine ilişkin artan endişelere yanıt olarak geliştirildi. İklim değişikliği ve kaynakların tükenmesi ile ilgili endişelerin giderek arttığı ve araştırmalarla desteklendiği günümüzde, yeşil ürün standartlarının ve sertifikasyonlarının sayısı ve türü de artmaya devam ediyor. Odak noktası ayrıca daha geniş bir yelpazedeki çevresel sorunları ve ürünlerin üretim, kullanım ve yeniden kullanım sırasındaki etkilerini kapsayacak şekilde genişletildi. Yeşil ürünün evrensel bir tanımı henüz bulunmamakla birlikte, bu ürünlerin çevresel fayda sağladığı ve belirli standartlara uyduğu yönündeki iddiaları karşılaması amaçlanmaktadır.
Sürdürülebilir, yüksek performanslı binalar sunmaya yönelik çabaları yönlendirmeye, göstermeye ve belgelemeye yardımcı olmak için piyasada çok sayıda standart, derecelendirme ve sertifikasyon programı bulunmaktadır. Dünyada yüzlerce yeşil ürün sertifikası var ve bunların çoğu ABD’de kullanılıyor ve sayıları artmaya devam ediyor. Ayrıca dünya çapında kullanımda olan yeşil bina derecelendirme programları da vardır ve bunların bazılarının ana hatlarını çizen önkoşullar ve isteğe bağlı krediler ile yaklaşımları farklılık gösterirken, diğerleri kuralcı bir yaklaşımı benimser ve bazıları da farklı amaçlar için farklı şekillerde karşılanabilecek ürünler ve proje türleri için performansa dayalı gereklilikler önerir. Sonuç olarak, hangi standartların, sertifikaların ve derecelendirme programlarının en güvenilir ve belirli bir projeye uygulanabilir olduğunu belirlemek zorlu ve zaman alıcı olabilir.
Feyza YALÇIN
Yeşil Bina Sertifika Uzmanı
KAYNAKLAR