Eylül 2019 tarihinde Kimyasal maddelerin solunumla maruziyetinin ölçülmesine ilişkin TS-EN 689 standardı güncellenmiştir. Güncellenen standartta birlikte ölçümler ve mesleki maruziyet değerlendirmeleri ile ilgili bir takım değişikler olmuştur.

TS-EN 689 Standardında Mesleki Maruziyetin Değerlendirilmesi

Mesleki maruziyet değerlendirmesi, işyeri ve maruziyet profili ile ilgili özelliklerin temel karakterizasyonu ile başlanmalıdır. Öncelikle, işyerinde mevcut olan kimyasal maddeleri(toz, VOC, kaynak dumanı..vb.) ve ilgili bilgileri tanımlanmalıdır bu bilgiler şu şeklidedir;

• İşyerlerindeki tüm hammaddelerin listelenmesi için malzeme güvenlik bilgi formlarını(MSDS) isteyerek incelemeye başlanmalıdır. Kimyasal tehditlere ek olarak, safsızlıklar, ara ürünler, nihai ürünler ve reaksiyon yan ürünlerinin de üretim işlemlerinde ortaya çıktığı unutulmamalıdır.
• Tehlikeli özellikler, sınıflandırma ve etiketlemeye göre yapılmalıdır.
• Tanımlanan her kimyasal tehdit için uygun mesleki maruziyet sınır değerleri tanımlanmalıdır.
• Olası maruz kalma riskler değerlendirilmelidir.

İş Yerinde Maruz Kalma Faktörleri

Ayrıca, iş organizasyonu, görev dağılımı, kirletici kaynakları, havalandırma sistemleri, işçilerin davranışları, güvenlik prosedürleri maruz kalma profilini etkilemektedir.

 

TS-EN 689 Standardında Maruz Kalma Tahmini

Önceki ölçüm sonuçları ve değerlendiricinin tecrübesiyle(İş yeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ya da ölçümleri gerçekleştirecek olan yetkili laboratuvar) maruz kalma tahmini yapılabilir.

TS-EN 689 Standardında Örnekleme Stratejisi

Çalışan personel sayısının fazla olduğu iş yerlerinde çalışanların her birini tek tek değerlendirmek bazen mümkün olmamaktadır. Bu gibi durumlarda yapılması gereken ilk adım benzer maruz kalma gruplarını oluşturmaktır. Benzer maruziyet grupları oluşturulurken değerlendirici görevlerin tür, her bir görevin maruz kalma profili, maruz kalma süresi, sıcaklık gibi etmenleri göz önünde bulundurması gerekmektedir.

Kişisel maruziyet ölçümlerinde TS EN 482 referans standartlarının hükümlerine uyulmalı ve aynı zamanda kirletici toplama medyalarının(filtre, sorbent tüp gibi) ölçümü gerçekleştirecek olan kişinin solunum bölgesine yakınında konumlandırılmalı ve kalibre edilmiş uygun bir örnekleme pompasıyla ölçümler gerçekleştirilmelidir.  Ölçümler esnasında ölçüm yapılacak kişiye ölçüm ile bilgiler ve ölçümler esnasında nasıl davranması ile ilgili bilgiler verilmelidir.

TS-EN 689 Standardında Örnekleme Süresi

Örnekleme süresi maruz kalma süresini kapsayacak şekilde belirlenmelidir. Minimum örnekleme süresi 2 saat sürmelidir. Maruz kalma süresi bu süreden az ise, ölçüm tüm periyodu kapsayacak şekilde seçilmelidir. Kısa vadeli maruz kalma ölçümleri için minimum süre 15 dakikadır. Bu süreden az olan örneklemelerin TS EN 689 standardınca  değerlendirilmesi mümkün değildir.

Gerçekleştirilecek Ölçüm Sayısı

Ölçümler gerçekleştirilirken ilk önce değerlendirme yapılacak alanda ön test ölçümleri gerçekleştirilmelidir. Eğer ön test ölçüm değerlendirme kriterleri sağlamayan durumlar söz konusu ise istatistiksel değerlendirme yapılması gerekmektedir.

Ön Test: Ön test için minimum 3 tane örnekleme yapılması gerekmektedir. Ön testte aşağıdaki açıklanan durumlar söz konusu ise sonuçlar UYGUN olarak değerlendirilir.

• 3 ölçümün sonucu maruziyet sınır değerinin %10’dan düşükse
• 4 ölçümün sonucu maruziyet sınır değerinin %15’ den düşükse
• 5 ölçümün sonucu maruziyet sınır değerinin %20’ den düşükse

Ölçümlerin bir tanesi bile mesleki maruziyet sınır değerinin üstündeyse sonuçlar UYGUN  DEĞİLdir.

Bu ön test değerlendirmesi kısa vadeli maruziyet değerlendirmeleri için geçerli değildir.

İstatistiksel Testler: Eğer ön testteki ölçümlerde bazı ölçümler sınır değerin üstünde çıktıysa istatistiksel testler yapılmalıdır. İstatistiksel test için minimum 6 ölçüm yapılmalıdır. Örneğin 3 ölçüm yapılarak yapılmış bir ön testte sonuçlardan biri sınır değerin üstünde çıktıysa 6 ölçüme ulaşmak için 3 ölçüm daha gerçekleştirilmesi gerekmektedir.  Bu 6 ölçümün sonucunda sonuçların log-normal eğri olarak mı yoksa normal eğri olarak mı dağıldığını doğrulamak için istatistiksel bir test yapılmalıdır. Bunun için grafik yöntemleri veya Shapiro- Wilk gibi istatistiksel testler kullanılabilir.

Seçilen Benzer Maruziyet Gruplarının Doğrulanması

Ölçüm Sonuçlarına göre belirlenen maruziyet gruplarının doğrulanması gerekmektedir. Sonuçların grafiksel bir gösteriminin(log-normal veya norma), bu noktada seçilen benzer maruziyet gruplarıyla tutarlı olup olmadığını belirlememize izin vereceğini veya bunu iki veya daha fazla gruba bölmeyi tekrar gözden geçirmemiz gerektiğini belirleme hususunda seçilen bu grupların doğrulanması önemlidir.

Yukarıdaki grafiğe baktığımızda kırmızı ile işaretlenen sonuca denk gelen kişi seçilen benzer maruziyet grubundan çıkarılması gerektiğini göstermektedir. Log-normal veya normal dağılımın ve benzer maruziyet grubunun tutarlılığı teyit edildikten sonra, %70 ile %70’lik üst güven sınırı ile karşılaştırmaya dayanan istatistiksel testler uygulanabilir.

Ölçüm Periyotlarının Belirlenmesi

Değerlendirme, mesleki maruziyete uyumun devam etmesini sağlamak için periyodik olarak güncellenmelidir. İlk değerlendirmenin koşullarını değiştirebilecek (havalandırma, organizasyonda değişiklik, kapasite değişikliği) durumlar söz konusu olabilir.

G.O veya A.O<0,1* Maruziyet Değeri	36 Ayda Bir
0,1* MaruziyetDeğeri< G.O veya A.O<0,25* Maruziyet Değeri	24 Ayda Bir
0,25* MaruziyetDeğeri< G.O veya A.O<0,5* Maruziyet Değeri	18 Ayda Bir
0,5* MaruziyetDeğeri< G.O veya A.O	12 Ayda Bir

G.O: Geometrik Ortalama  A.O: Aritmetik Ortalama

Rapor Hazırlama

Hazırlanacak raporda, ölçüm sonuçlarını ve yeni ölçümlerin periyodik zamanlaması ile ilgili eksiksiz bir rapor hazırlamalıdır.

Raporda aşağıdakiler ile ilgili ayrıntılı bilgiler içermelidir.

• Değerlendirici, çalıştığı işletme ve laboratuvar
• Değerlendirmenin amacı
• Dikkate alınan kimyasal maddelerin tanımlanması
• Maruz kalma faktörleri ve çalışma koşulları
• Örnekleme sırasında yapılan gözlemler
• Ekipman ve kalibrasyonları gösteren belgeler
• Ölçüm sonuçları
• Örnekleme zamanı(başlangıç-bitiş)
• Elde edilen sonuçlar-Ölçüm belirsizliği verileri
• Sonuçların maruziyet değeri ile karşılaştırılması
• Kişisel Koruyucu Ekipmanlar hakkında bilgi
• Uygunsuzluk durumunda risk kontrol önlemleri

 

     İlker CİVİL
     Laboratuvar Sorumlusu

 

Diğer Blog Yazılarımız İçin: https://haliccevre.com/blog/                                                             Okumak İsteyebilirsiniz: İş Hijyeni Ölçümleri Neden Yapılır?