SÜRDÜRÜLEBİLİR SİSTEMLER
Sürdürülebilir sistemler konusu Türkiye’de genellikle altı alt başlık olarak ele alınır; yeşil tedarik zinciri, yeşil lojistik, yeşil pazarlama, yeşil ekonomi, yeşil enerji ve yeşil tesis şeklinde.
1. Yeşil Tedarik Zinciri (Green Supply Chain-SC)
Çok uluslu şirketlerin birçoğu son yıllarda yalnızca sosyal ve çevresel standartlara uyan tedarikçilerle çalışma konusunda bir tercih gösteriyor, bu tercihi yapan şirket sayısı da gün geçtikçe artış gösteriyor. Bu tedarikçiler de kendi tedarikçilerinden aynı şeyi beklemektedir. Bu şekilde ortaya çıkan tedarik zinciri (tedarik ağı da denilebilir) boyunca sorunsuz ilerleyen bir sürdürülebilir uygulamalar dizisi ortaya çıkar.
2. Yeşil Lojistik
Çoğu işletmede yeşil lojistik faaliyetlerinin maliyetleri artırdığı düşünülmektedir. Aslında, bugüne kadar yapılan çalışmalar eğitim ve çevre dostu malzemelerin satın alınması gibi sebeplerle yeşil lojistik uygulamalarının yatırım maliyetlerini artırdığını göstermiştir. Fakat aynı zamanda depolama, envanter, nakliye ve enerji tüketimi gibi maliyetler de önemli derecede azalmaktadır. Ayrıca, tercih edilen çevre dostu malzemeler işletmelerin kurumsal imajlarını iyileştirir ve tüketici memnuniyetini arttırarak kar sağlama ihtimalini arttırır.
Görüldüğü gibi lojistik süreçlerde yeşil uygulamalar sadece ulaşım ve faaliyetler ile sınırlı değildir, aynı zamanda depolama tesislerinde elektrik, su ve ısıtmanın verimli kullanımını da içerir. Yenilenebilir kaynaklardan enerji sağlamak, tesislerin gün ışığından daha çok yararlanmasını sağlayan tasarımlar yapmak, sensörle çalışan aydınlatma kurarak enerji israfını önleme, atık azaltımını sağlamak için araçlar ve ekipman motorlarında fosil yakıttan elektrikli motorlara geçilmesi gibi.
3. Yeşil Pazarlama (Eko-Pazarlama, Çevresel Pazarlama)
Yeşil pazarlama, çevresel faydalarına dayalı olarak ürün veya hizmetleri tanıtma sürecidir. Bu ürün veya hizmetler kendi içlerinde çevre dostu olabilir veya çevre dostu bir şekilde üretilebilir.
Bir şirket çevre dostu olduğunu gösterdiğinde, bu ürünler şunları içerebilir:
-Sürdürülebilir bir şekilde üretilmiştir
-Toksik malzemeler veya ozon tabakasını incelten maddeler içermez
-Geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilmiştir veya geri dönüştürülebilir
-Yenilenebilir malzemelerden yapılmıştır
-Aşırı ambalaj kullanmamak
-Tamir edilebilir ve atılmayacak şekilde tasarlanmıştır
4. Yeşil Ekonomi
Yeşil ekonominin uluslararası kabul görmüş bir tanımı yoktur ve son yayınlarda en az sekiz ayrı tanım tanımlanmıştır. Örneğin, UNEP yeşil ekonomiyi “Düşük karbonlu, kaynak verimli ve sosyal olarak kapsayıcıdır. Çevresel riskleri ve ekolojik kıtlıkları önemli ölçüde azaltırken, insan refahını ve sosyal eşitliği iyileştiren bir ekonomi” olarak tanımlamıştır. Bu tanım, UNEMG ve OECD tarafından da dahil olmak üzere daha yakın tarihli bir dizi raporda alıntılanmıştır. Yeşil Ekonomi Koalisyonu tarafından sunulan başka bir yeşil ekonomi tanımı (bir grup STK’lar, sendika grupları ve yeşil ekonomi üzerinde tabandan çalışan diğerleri) kısa ve öz bir şekilde yeşil ekonomiyi ‘ülke içindeki herkes için daha iyi bir yaşam kalitesi sağlayan esnek bir ekonomi’ olarak tanımlar”.
5. Yeşil Enerji
Bir enerji kaynağı olarak yeşil enerji genellikle güneş enerjisi , rüzgâr enerjisi, jeotermal enerji, biyokütle ve hidroelektrik gibi yenilenebilir enerji teknolojilerinden gelir . Bu teknolojilerin her biri, güneş panellerinde olduğu gibi güneşten güç alarak veya enerji üretmek için rüzgâr türbinleri veya su akışı kullanarak farklı şekillerde çalışır. Doğal gaz veya kömür gibi gelişmesi milyonlarca yıl sürebilen fosil yakıt kaynaklarının aksine, yeşil enerji kaynakları genellikle doğal olarak yenilenir. Yeşil kaynaklar ayrıca eko sistemlere zarar verebilecek madencilik veya sondaj işlemlerinden de sıklıkla kaçınır.
6. Yeşil Tesis
Sürdürülebilir yapının ilkeleri şu şekildedir:
- Kaynakların mümkün olduğu kadar az kullanımı
- Kaynakların yeniden kullanımını maksimum düzeye çıkarmak
- Kaynak seçiminin yenilenebilir veya geri dönüştürülebilir olması
- Doğal çevrenin mümkün olduğu bozulmamasının sağlanması
- Sağlıklı bir ortam oluşturulması
- Bina çevresinin kalite takibinin yapılması
Feyza YALÇIN
Sosyolog
KAYNAKLAR