Yağ buharı maruziyeti mesleki olarak; petrol kuyusu sondaj operasyonları sırasında yaygın görülen bir durumdur. Ek olarak, ham petrolün üretimi ve rafine edilmesi sırasında da yağ buharına maruz kalınabilir. Yağlama yağı buharına maruz kalma, pompaların ve kompresörlerin çalıştığı yerlerde de meydana gelebilir. Yağ sisi spreyi, iş sağlığı ve yangın güvenliği endişeleri doğurur ve bu tehlikeleri etkili bir şekilde değerlendirmek ve yeterli şekilde kontrol etmek için uygun numune alma yöntemleri gereklidir.

Yağın bileşimi, hidrokarbon içeriğine ve katkı maddelerine göre önemli ölçüde değişir. Örneğin, sondaj sıvıları su bazlı veya yağ bazlı olabilir. Petrol bazlı sondaj sıvılarında madeni yağ, dizel, ham yağlar veya sentetik yağlar kullanılabilir. Ek olarak, sahada bu ürünler, bileşimlerini daha da değiştirerek diğer petrol ürünleri ile kontamine olabilir.

Yağ içeren ürünler arasındaki bileşim farklılıkları, endişe uyandıran potansiyel sağlık sonuçlarını etkiler. Örneğin, hafif derecede rafine edilmiş madeni yağlar, aşırı derecede rafine edilmiş madeni yağlara kıyasla daha yüksek konsantrasyonlarda polisiklik aromatik hidrokarbonlar içerir ve sonuç olarak daha büyük bir kanser riski taşır. Benzer şekilde, frak yağları ve sondaj sıvıları benzen, toluen, etilbenzen, ksilen ve heksan gibi daha hafif hidrokarbonları daha yüksek konsantrasyonlarda içerebilir ve sonuç olarak düz mineral yağa kıyasla daha yüksek bir sistemik toksisite riski sunar.

Numune alma faaliyetlerine girişmeden önce aşağıdaki bilgiler toplanmalıdır: yağın bileşimi; madeni yağlar için, eğer yağ aşırı derecede veya hafif derecede rafine edilmişse; örnekleme yöntemine müdahale edebilecek olası ortak kirleticilerin bir listesi ve örnekleme yönteminin amacı…

Madeni yağ buharına maruz kalma standartlarına uygun numune alımı için, belirtilmişse regülatör tarafından gerekli görülen numune alma yönteminin kullanılması tavsiye edilir. Yönetmeliklerde belirli bir numune alma yöntemine atıfta bulunulmuyorsa, metal işleme sıvıları için yakın zamanda onaylanan NIOSH Numune Alma Yöntemi 5524 kullanılması önerilen metotlardan biridir. Bu numune yöntemi inorganik ortak kirleticileri ortadan kaldırdıkları, çok çeşitli petrol türlerine uygulanabildikleri ve daha fazla araştırma gerekip gerekmediğini belirlemek için nispeten ucuz bir tarama aracı olarak kullanılabildikleri için tavsiye edilmektedir. Bu yöntemlerin dezavantajları, tam olarak doğrulanmamalarını ve yağdan toplu bir numune alınmasını gerektirmelerini içerir.

Merriam Webster Sözlüğü’ne göre yağlar, sıvı olan veya ısıtıldığında kolayca sıvılaşabilen, eterde çözünür, ancak suda çözünmeyen, kağıt veya kumaş üzerinde yağlı bir leke bırakan, dokuda pürüzsüz ve yağlı, yanıcı maddelerdir. Yağlar mineral veya bitkisel kökenli olabilir.

Mineral yağlar, ACGIH tarafından doğal olarak oluşan ham petrol yağlarından türetilen karmaşık bir hidrokarbon karışımından oluşan maddeler olarak tanımlanır. Bir mineral yağın spesifik bileşimi, orijinal ham petrolün bileşimine ve rafinasyon işlemine bağlıdır. Mineral yağlar tipik olarak düz ve dallı parafinler, naftenik (sikloparafin) ve aromatik hidrokarbonlardan oluşur. 15 veya daha fazla karbon sayısına ve 300°C ila 600°C aralığında kaynama noktalarına sahiptirler. Hafif derecede rafine edilmiş mineral yağlar, türetildikleri ham petrolde bulunan polisiklik aromatik bileşiklerin bir kısmını çıkarmak için işlenmiştir. Ciddi derecede rafine edilmiş mineral yağlar, orijinal polisiklik aromatik hidrokarbonların yalnızca küçük bir yüzdesi kalacak şekilde daha fazla işlenmiştir.

Feyza YALÇIN
Kimyager

KAYNAKLAR
https://www.capp.ca/