TERMAL KONFOR ÖLÇÜMÜ

Termal Konfor

Termal konfor; bir işyerinde çalışanların, sıcaklık, nem, hava akım hızı gibi koşullar açısından gerek bedensel gerekse zihinsel faaliyetlerini sürdürürken belli bir rahatlık içinde bulunmalarını ifade eder.

İSG ölçümleri içerisinde fiziksel etkenler sınıfında değerlendirilen bir parametredir.

Çalışanların günün en az sekiz saatini geçirdiği işyerlerindeki termal konforun sağlanması son derece önemlidir.

LABORATUVARIMIZA AİT ÖLÇÜM METODLARI

ISO 7730 Kapsamı; PMV/PPD Ölçümü

ISO 7730 standardı normal ortam şartlarının olduğu ortamların değerlendirilmesinde kullanılan birstandardı kapsamaktadır. Bu standart kapsamında ortam hava sıcaklığı, hava akım hızı, bağıl nem, giyilen kıyafet ve çalışma temposu (metabolik hız) parametrelerinden elde edilen PMV indeksi değerlendirilmektedir.PMV (PredictedMeanVote) kişilerin termal hissiyatlarını belirten bir indekstir.

PMV indeksinin değerlendirilebilineceği parametre aralıkları aşağıdaki gibidir;

– Metabolik Oran : 0,8 – 4 met

– Kıyafet Katsayısı: 0 – 2 clo

– Kuru Hava Sıcaklığı: 10 – 30^oC

– Radyant Sıcaklık: 10 – 40^oC

– Hava Akım Hızı: 0 – 1 m/s

Ölçümlerde QuestTemp 36/6 ve Air Probe9 marka hız probu ölçüm cihazları kullanılmaktadır.

PMV (tahmin edilen ortalama değer): Kişilerin bulunduğu ortamlardaki konfor seviyesini 7 noktalı bir skalada tahmini olarak değerlendirmek için kullanılan bir terimdir. Yedi noktalı termal konfor skalası aşağıda gibidir:

+3: Çok Sıcak

+2: Sıcak

+1: Biraz sıcak

0: Normal

-1: Biraz soğuk

-2: Soğuk

-3: Çok soğuk

PMV değeri ile ilgili mevzuatta sınır değer bulunmamaktadır. Fakat ölçümde kullanılan ISO 7730 standardı tavsiye amaçlı olarak, ılıman ortamlar için PMV değerinin -2 ile +2 arasında olması gerektiğini belirtmektedir.

Sahada ölçüm yapılacak kişiyi belirlerken uzmanlaşmış ölçüm personelimiz tarafından termal şikayeti en fazla olabilecek kişiyi tespit edip o kişinin yanına ölçüm cihazımızı yerleştiririz. Termal konfor ölçümünde istenen ölçüm süresi 1 saattir. Ölçüm sonucunda elde edilen değerlerin hesaplanmasıyla PMV indeksi hesaplanır.

PMV değerinin +2 den yüksek olması durumunda ısı baskısı söz konusudur ve bu durumda WBGT (yaş hazne-küre sıcaklığı) ölçümü yapılmalıdır. Eğer ölçüm yapılan cihaz aynı anda kuru hava sıcaklığı,küre sıcaklığı ve yaş hazne sıcaklığını ölçemiyorsa tekrardan 1 saat ölçüm almak zorunda kalınır. Fakat laboratuvar olarak kullanmakta olduğumuz QuestTemp 36/6 marka ölçüm cihazımız aynı anda kuru hava sıcaklığı, küre sıcaklığı ve yaş hazne sıcaklığını ölçebildiği için tekrardan 1 saat boyunca ölçüm yapmamıza gerek yoktur. Bu durumda hem zaman hem maliyet açısından oldukça verimlilik sağlamaktadır.

Ölçüm sonuçlarını etkileyebilecek değerlerden iki tanesi de cihazımızın ölçtüklerinden farklı olarak sahada tespit edilmesi gereken personelin çalışırken giydiği kıyafet(tulum, kazak, ceket) ve çalışırken iş gereği yapmak zorunda olduğu vücutsal hareketlerdir, bu hareketlere metobolikoran tanımlaması getirilmiştir.

Sahada ölçümü gerçekleştiren personelimiz ölçüm yapılacak kişinin çalışırken giydiği kıyafetleri ve nasıl bir metobolikoranda çalıştığını gözlemleyerek ölçüm standardında yer alan tabloya karşılık gelen değeri ölçüm formuna yazarak en doğru ve gerçekçi şekilde sonuçlar elde etmemizi sağlar.

PMV değeri hesaplandıktan sonra bu değere karşılık gelen çalışanların memnuniyetsizliklerini yüzdesel olarak açıklamaya yardımcı olan PPD grafiği vardır.

PPD (tahmin edilen memnuniyetsizlik yüzdesi grafiği):

–
Bu grafikte de PMV indeksine karşılık ortamda çalışan kişilerin yüzde kaçının termal şartlardan memnuniyetsiz olduğunu görmekteyiz.

TS EN 7243 Kapsamı; WBGT ölçümü

TS EN 7243 standardı bir kişinin maruz kaldığı ısı stresinin varlığını veya yokluğunu belirlemek ve varsa ısı stresini değerlendirmek için kullanılan bir standarttır. Maruziyet süresi boyunca maruz kalınan ısı etkisinin değerlendirilmesi için geçerlidir. Isıya çok kısa maruziyet durumu için geçerli değildir.

WBGT (WetBulbGloveTemperature) yaş-hazne küre sıcaklığı indeksi, bir kişinin maruz kaldığı ısı baskısını ifade eden bir indekstir. Eğer güneşin etkisinin olmadığı iç ve dış ortamlarda değerlendirilme yapılıyorsa yaş hazne sıcaklığı ve küre sıcaklığından, eğer güneşin etkisinin olduğu dış ortamlarda değerlendirme yapılıyorsa bu parametrelere ek olarak bir de kuru hava sıcaklığından hesaplama ile bulunmaktadır.

WBGT indeksinin değerlendirilebilineceği parametre aralıkları;

–           Yaş Hazne Sıcaklığı: 5 – 40^oC

–           Küre Sıcaklığı: 20 – 120^oC

–           Kuru Hava Sıcaklık 10 – 60^oC

WBGT değerleri ile ilgili mevzuatta sınır değer bulunmamaktadır. Standartta verilen değerler dikkate alınarak değerlendirme yapılabilir.

Ölçümlerde QuestTemp 36/6 ve Air Probe9 marka hız probu ölçüm cihazları kullanılmaktadır.

Ölçüm süresi ISO 7730 da belirtildiği gibi 1 saattir. Ölçüm noktası ölçüm yapacak personelimiz tarafından, ısı baskısına maruz kalan kişinin bulunduğu noktada seçilir. Bu noktada en önemli detay kişinin ısı baskısına nereden maruz kaldığıdır.

Örneğin; kişi ısı baskısını ayak hizasın da hissediyorsa ölçüm ayak hizasından alınır baş hizasından hissediyorsa da baş hizasından alınır.Ancak ortamda homojen bir ısı dağılımı mevcutsa ölçüm karın hizasından alınır.

Ölçüm yapılacak kişinin yaptığı bir çok görevden dolayı farklı ısı baskılarına maruz kalabilir. Bu durumda kişinin her görevi ayrı ayrı 1 saat boyunca ölçüm almak gerekirdi. Ancak standart da bu konuda bir kolaylık mevcuttur. Kişinin görevlerinin hepsini kapsayacak şekilde 1 saatlik tek bir ölçüm almak yeterlidir.

Bir kişinin ısı baskısı maruziyetinin hesaplanması için toplamda en az 1 saatlik bir ölçüm süresi olmalıdır. Örneğin bir kişi 2 saat 1. Görevi,kalan 6 saat 2. Görevi yapıyorsa böyle bir durumda ölçüm süreleri 1. Görev için 15 dakika (2 saat/8saat=%25, dolayısıyla 1 saatin %25’i 15 dakikadır )ikinci görev için45 dakika (6 saat/8saat)%75 dolayısıyla 1 saatin %75’i 45 dakikadır) olmalıdır.

Her bir örnekleme süresi t ve ilgili ölçüm sonucu p olmak üzere zaman ağırlıklı ortalama ısı baskısı aşağıdaki gibi hesaplanır. Bu formül kişinin günlük ortalama metabolik oranının hesaplanması ve ortalama kıyafet katsayısının belirlenmesinde kullanılır.

ISO 7730 da olduğu gibi kıyafet katsayıyı ve metobolik hız değerlerini sahada ölçüm yapan personelimiz tarafından ölçüm formuna yazılmaktadır. ISO 7730 dan farklı olarak ise kıyafet katsayısı sonucu hesaplamak için değil,çıkan WBGT sonucunun üstüne eklenerek ısı baskısı tespit edilir.

Metabolik hız da çıkan WBGT sonucunun değerlendirilmesinde kullanılır.Burada dikkat edilmesi gereken nokta ölçüm alınacak personelin ölçüm alınacak yerde ısıya alıştırılarak ne kadar zamandır çalıştırılmasıdır.

Sonuç olarak bir işyeri için çalışılabilir normal termal koşulların (sıcaklık, nem vb.) var olup olmadığını öğrenmek için Termal Konfor ölçümlerini belirli periyotlarla mutlaka gerçekleştirmeliyiz. Çalışan personellerimizin en iyi termal koşullarda çalışmasını sağlamak için öncelikle ortamda gerekli düzenlemeler yapılmalıdır en son çözüm olarak gerekliyse kişisel koruyucu donanım temin edilmelidir.