ALKALİ TOZLAR ve ALKALİ TOZ MARUZİYETLERİ
NaOH, KOH
Havadaki nemi adsorlayıcı özelliğe sahip NaOH bir diğer bilinen adı ile kostik, oda sıcaklığında beyaz kristal yapıdadır. Suda çözündüğünde veya asit ile nötrleştirildiğinde önemli miktarda ısı açığa çıkarır ki bu ısı yanıcı maddeleri tutuşturmak için yeterli olabilir. Sodyum hidroksit, sulu sodyum klorür (brin) çözeltilerinin elektroliziyle veya doğal olarak oluşan sodyum karbonatın kalsiyum hidroksit ile reaksiyona sokulmasıyla üretilir.
Potasyum hidroksit bir diğer adıyla bilinen potas kostik KOH formülüne sahip inorganik bir bileşiktir. Kokusuz, beyaz veya hafif sarı, lapa lapa veya topaklı bir katıdır. Sulu çözeltilerdeki KOH tamamen K + ve OH- iyonlarına ayrışır. Potasyum hidroksit ayrıca diğer potasyum bileşiklerinin öncüsüdür.
Kullanım Alanları
NaOH; başlıca sabun, suni ipek, kağıt, patlayıcı maddeler ve boyarmadde üretiminde kullanılmaktadır. Enerji sektöründe; yakıt hücresi üretiminde, rüzgar türbinlerinde kullanılan epoksi reçinelerin üretiminde sodyum hidroksit kullanılmaktadır. Belediye su arıtma tesisleri, su asitliğini kontrol etmek ve ağır metalleri sudan uzaklaştırmaya yardımcı olmak için sodyum hidroksit kullanmaktadır. Sodyum hidroksit ayrıca bir su dezenfektanı olan sodyum hipoklorit üretmek için kullanılan ana kimyasaldır. Gıda sektöründe, konserve için domates, patates ve diğer meyve ve sebzelerden derileri çıkarmak için ve ayrıca gıda koruyucularında küf ve bakterilerin yiyeceklerde büyümesini önlemeye yardımcı olan bir bileşen olarak kullanılmakla birlikte pamuklu kumaşların işlenmesinde, çamaşır yıkama ve ağartma işlemlerinde, metal temizleme ve işleme, galvaniz kaplama, oksit kaplama ve elektrolitik özütleme işlemlerinde kullanılmaktadır. Ticari olarak genelde katı veya %50 sulu çözelti olarak kullanılır, organik ve oksitleyici maddelerden, asitler ve metal tozlarından ayrı olarak serin, kuru ve iyi havalandırılan yerlerde muhafaza edilmelidir.
KOH; çeşitli kimyasal, endüstriyel ve imalat uygulamalarında kullanılmaktadır. Gıda ürünlerinde potasyum hidroksit, bir pH kontrol maddesi olarak, dengeleyici ve gıda koyulaştırıcı görevi görür. Aynı zamanda sabun yapımında, alkalin pillerde elektrolit olarak, elektro kaplamada, boya ve vernik sökücülerde kullanılmaktadır. Sıvı drenaj temizleyicileri % 25 ila 36 oranında potasyum hidroksit içerir. Tıbbi amaçlı olarak son zamanlarda siğillerin tedavisinde kullanılmaktadır. Deri tabaklama kimyasalları, gübreler düğme veya disk pilleri de bir diğer kullanım alanlarıdır.
Maruziyet Sonucu Ortaya Çıkan Etkiler
Sodyum hidroksit tozunun, buğusunun veya aerosolün solunması, burun, boğaz ve solunum yolundaki mukoza zarlarının tahriş olmasına neden olabilir. Kokusuz olması sebebiyle maruz kalındığının anlaşılamaması nedeniyle oldukça tehlikelidir. Çok küçük miktarlarda sodyum hidroksit toz, buğu ve aerosollerine maruz kalınması mukozada iritasyona sebep olmaktadır. Yeterince güçlü sodyum hidroksit, dokulardaki proteinleri hidrolize edebilir ve dokulardaki hücreleri öldürebilir. Yetişkinler ile havada aynı miktarda sodyum hidroksit seviyesine maruz kalan çocuklar daha fazla akciğer yüzey alanına sahip olmasından ötürü daha büyük bir doz alabilir. Ek olarak, kısa olmaları ve zemine yakın bulunan havadaki yüksek sodyum hidroksit seviyeleri nedeniyle aynı lokasyondaki yetişkinlerden daha yüksek seviyelere maruz kalabilirler. Sodyum hidroksit toksisitesi, sodyum hidroksit çözeltisinin konsantrasyonuna ve doku ile temas süresine bağlıdır. Katı veya sulu çözeltisine maruz kalmak cilt ve göz tahrişine neden olabilir. Katı veya konsantre çözeltilerle doğrudan temas, derin doku yaralanmalarına yol açan termal ve kimyasal yanıklara neden olur. Yanıklar yumuşak ve nemli görünür ve çok acı vericidir. Konsantre solüsyonlarla temas 3 dakika içinde ağrı ve tahrişe neden olsa da, seyreltik solüsyonlarla temas birkaç saat boyunca semptomlara neden olmayabilir. Çok güçlü sodyum hidroksit çözeltileri göz hasarına veya aşırı durumlarda körlüğe neden olabilir. Maruz kaldıktan sonra 72 saate kadar gözlerdeki hasarın derecesini doğru bir şekilde belirlemek mümkün olmayabilir. Sodyum hidroksit alımı dudak, dil, yemek borusu ve midede ciddi korozif hasara neden olabilir. Yutulması, gastrointestinal sistemin delinmesine ve şoka yol açabilir. Sodyum hidroksit sistemik toksisite üretmez; sağlık etkileri aşındırıcı doğası nedeniyledir.
Potasyum hidroksitin tam etki mekanizması bilinmemekle birlikte topikal uygulamasının keratini sindirdiği ve iltihaplanmaya neden olduğu şeklinde görüşler bulunmaktadır. Olumsuz etkileri arasında kusma, ishal, ciltte kabarma, mide-bağırsak rahatsızlığı ve yanıklar bulunmaktadır. Cilde hızla nüfuz eder, plazma membranlarını sabunlaştırır, kollajen proteinlerini denatüre eder, gözlerde hasara yol açar. Gastrointestinal sistemde, ağızdan alındıktan sonra, yanıklara neden olabilir. Mide delinmesi bazen peritonit ile ortaya çıkabilir ve kolon, pankreas, karaciğer ve dalak dahil çevre organlarda kostik yaralanmaya meydana gelebilir. Potasyum hidroksit gibi güçlü alkali kimyasallar yumuşak dokuları tahrip eder, derin, nüfuz edici bir yanmaya neden olabilir. Soluma yoluyla potasyum hidroksite maruz kalınması akciğerleri tahriş edebilir. Tekrarlanan maruz kalma bronşitin öksürük, balgam ve / veya nefes darlığına neden olabilir.
Maruziyet Sınır Değerleri
NaOH
KOH
Nazan BÜKER
Çevre Y. Mühendisi-Kimyager
Raporlama KOORDİNATÖRÜ
Kaynak:
https://www.chemicalsafetyfacts.org