Binalar ile Yerleşmeler İçin Yeşil Sertifika Yönetmeliği 12.06.2022’de Resmi Gazete’de, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayınlanmıştır.

Yönetmeliğin amacı; binalar ve yerleşmelerin doğal kaynakları ve enerjiyi verimli kullanarak çevreye olan olumsuz etkilerini azaltmak için değerlendirme ve sertifikalandırma sistemlerinin oluşturulmasına; yeşil sertifika uzmanlarının, yeşil sertifika değerlendirme uzmanlarının ve eğitici kuruluşların nitelikleri ile yeşil bina ve yeşil yerleşmelerin değerlendirme kriterlerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Yönetmelik, mevcut ve yeni binalar ile yerleşmelerin sürdürülebilir çevresel, sosyal ve ekonomik performanslarının değerlendirilmesini ve sertifikalandırılmasını kapsar.

Kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü olan, insanların içine girebilecekleri, insanların oturmasına, çalışmasına, eğlenmesine, dinlenmesine veya ibadet etmesine yarayan, hayvanların ve eşyaların korunmasına uygun yapıya ‘bina’ denir. Bina üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek veya tüzel kişiyi veya varsa intifa hakkı sahibini, eğer her ikisi de yoksa binaya malik gibi tasarruf edeni veya bu Yönetmelik kapsamındaki iş ve işlemler için yasal vekâlet verdikleri temsilci ise ‘bina sahibi’dir. Yer seçimi, tasarım, inşaat, işletme, bakım, tadilat, yıkım, atık ve atık suların bertarafını kapsayan, yaşam döngüsü boyunca sürdürülebilir, enerji verimli, doğayla uyumlu, düşük emisyonlu ve çevreye olan olumsuz etkileri asgari düzeye indirilmiş binaya ise ‘yeşil bina’ denir.

İçerisinde birden fazla bina bulunan imar parseli ve daha büyük ölçekteki alana ‘yerleşme’ denir. Yer seçimi, tasarım, inşaat, işletme, bakım, tadilat, yıkım, atık ve atık suların bertarafını kapsayan yaşam döngüsü boyunca sürdürülebilir, enerji verimli, doğayla uyumlu, düşük emisyonlu ve çevreye asgari düzeyde zarar veren içerisinde binalar ile yaşamın sürdürülebilmesi için gereken alt ve üst yapıyı içeren yerleşmeler ‘yeşil yerleşme’ olarak adlandırılır.

Değerlendirme kuruluşu tarafından yapılan değerlendirme sonrası, kuruluşça binaya veya yerleşmeye verilen belge ‘yeşil sertifika’dır. Nitelikleri Bakanlık tarafından belirlenen ve Bakanlık veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş eğitici kurum veya kuruluşlar tarafından verilen eğitimde başarılı olan kişilere ‘yeşil sertifika uzmanı’ ünvanı verilir.

Yeşil yerleşme sertifikası için müracaat edilen alan içinde mülkiyet hakkı ve tasarruf yetkisi bulunanları veya bu Yönetmelik kapsamındaki iş ve işlemler için yasal vekâlet verdikleri temsilci ‘yerleşme sahibi’ olarak tanımlanır.

Değerlendirme kuruluşu ekibinde görev yapan ve binaların veya yerleşmelerin değerlendirme kılavuzuna göre değerlendirilmesinden ve puanlanmasından sorumlu olan yeşil sertifika uzmanlar ‘yeşil sertifika değerlendirme uzmanları’dır.

Yeşil sertifika uzman adaylarına eğitim vermek amacıyla Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum veya kuruluşa ‘eğitici kuruluş’ denir. ‘Değerlendirme kılavuzu’ yeşil binalar ile yeşil yerleşmelerin kriterlerini, başvuruların alınması ve değerlendirilmesini, sertifikalandırma usul ve esasları ile yeşil sertifika uzmanları ve yeşil sertifika değerlendirme uzmanlarının niteliklerini içeren dokümandır. Türkiye Çevre Ajansı ‘değerlendirme kuruluşu’ olarak görev yapar.

Yeşil binalar ile yeşil yerleşmelerin sertifikalandırma sürecinin çevrimiçi olarak işletilmesi için Bakanlıkça oluşturulan sistem ‘Ulusal yeşil sertifika sistemi (YeS-TR)’ olarak adlandırılır.

Genel Esaslar

Yeşil sertifika almak isteğe bağlıdır. Yeşil sertifika, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-1 Yeşil Sertifika Bina Değerlendirme Kılavuzu ve Ek-2 Yeşil Sertifika Yerleşme Değerlendirme Kılavuzunda tanımlanan kriterler esas alınarak düzenlenir. Yeşil sertifika almak isteyen bina veya yerleşme sahibi, Bakanlıkça yetkilendirilen yeşil sertifika uzmanlarından ve değerlendirme kuruluşundan hizmet alır.

Yeşil sertifika uzmanı, sertifika alınmak istenen bina veya yerleşmeye ait bilgileri ilgisine göre Ek-1 veya Ek-2’de yer alan değerlendirme kılavuzuna uygun olarak YeS-TR sistemine kaydeder. Değerlendirme kuruluşu, başvuruları değerlendirme kılavuzuna göre, sisteme kaydedilen bilgiler üzerinden ve gerekli durumlarda yerinde etüt etmek suretiyle değerlendirerek işlem tesis eder. Bina ve yerleşmelerin değerlendirilmesi ve sertifikalandırılmasına ilişkin işlemler YeS-TR’de gerçekleştirilir. Bu Yönetmeliğin uygulanmasında doğabilecek tereddütler ve itirazlar Genel Müdürlük (Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü) tarafından değerlendirilir. Bakanlığın bu Yönetmelik kapsamındaki her türlü eğitim ve yetkilendirme iş ve işlemlerini yapma yetkisi saklıdır.

Eğitici Kuruluşlara, Değerlendirme Kuruluşuna, Yeşil Sertifika Uzmanlarına ve

Yeşil Sertifika Değerlendirme Uzmanlarına İlişkin Esaslar

Eğitici kuruluşlar

Yeşil binalar ile yeşil yerleşmeler gibi konularda faaliyet gösteren kamu veya özel hukuk hükümlerine tabi kamu tüzel kişiliğini haiz kurum ve kuruluşlar, üniversiteler ile sivil toplum kuruluşları, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-3 Yeşil Sertifika Ulusal Yeşil Bina ve Yeşil Yerleşme Sertifikasyonu Eğitimine İlişkin Hususlar içerisinde belirtilen koşulları sağlamaları halinde eğitici kuruluş olarak faaliyet gösterebilirler. Eğitici kuruluşlar Bakanlıkça yetkilendirilir ve Bakanlık resmi internet sayfasında yayımlanır.

Yeşil sertifika uzmanları, Ek-3’te belirlenen esaslar dâhilinde eğitici kuruluşlar tarafından düzenlenecek sertifika eğitim programına katılarak uygulanacak yazılı sınavda başarılı olmaları ve Bakanlıkça YeS-TR’de yetkilendirilmeleri halinde, bu Yönetmelik kapsamında faaliyet yürütebilirler.

Eğitici kuruluşlar, sınavda başarılı olan yeşil sertifika uzmanı adaylarını YeS-TR’ye kaydeder ve Genel Müdürlüğe bildirir.

Eğitici kuruluşlar; eğitim verdikleri yeşil sertifika uzmanı adaylarına ait başvuru evrakını, eğitim ve sınav belgelerini; talep edildiğinde Bakanlığa sunmak üzere en az on yıl süre ile saklamak zorundadır. Eğitici kuruluşlar, faaliyetlerinin ya da yetkilerinin sonlanması halinde düzenlemiş oldukları eğitimlerle ilgili dosyaları Bakanlığa teslim etmekle yükümlüdür.

Değerlendirme kuruluşu

Değerlendirme kuruluşu; başvuruya konu bina veya yerleşmeye ilişkin olarak değerlendirme kılavuzunda belirtilen kriterleri değerlendirebilecek nitelik ve sayıda yeşil sertifika değerlendirme uzmanını bünyesinde bulundurur veya dış kaynaklı temin eder.

Değerlendirme kuruluşu, sertifika başvurularını inceler ve değerlendirme kılavuzlarına uygun nitelikteki binalar ile yerleşmelerin sürdürülebilir çevresel, sosyal ve ekonomik performanslarını kılavuzlara göre değerlendirir. Kuruluş, sertifikalandırma faaliyetlerini yürütür ve kriterleri sağlayan bina ve yerleşmelere ilgili sertifikayı düzenler.

Yeşil sertifika uzmanı

Yeşil sertifika eğitimlerine, değerlendirme kılavuzlarında belirtilen meslekleri haiz kişiler katılabilir. Yeşil sertifika uzmanlık yetkisinin geçerlilik süresi on yıldır. Bu sürenin bitiminde eğitime katılmaksızın tekrar sınava girilerek uzmanlık yetkisi yenilenebilir.

Değerlendirme kılavuzlarında Bakanlık tarafından versiyon değişikliği yapılması durumunda yetkisi devam eden yeşil sertifika uzmanları, güncel versiyon hakkında eğitici kuruluştan Bakanlıkça belirlenen içerikte eğitim almak zorundadır. Aksi halde eğitim almayan uzmanların yetkisi askıya alınır.

Bakanlığın merkez ve taşra teşkilatında çalışmakta olup, değerlendirme kılavuzlarında belirtilen yeşil sertifika uzmanı mesleklerini haiz personelden;

a) Yeşil sertifika ile ilgili faaliyetler kapsamında en az üç yıl görev yapmış olanlar ile bu birimlerde yönetici olarak en az iki yıl çalışmış olanlar,
b) Yeşil sertifika değerlendirme kılavuzları kapsamındaki ana kategorilerden yapı malzemesi ve yaşam döngüsü, enerji kullanımı ve verimliliği, su yönetimi, atık su ve atık yönetimi kategorilerinde yer alan konular ile ilgili teknik birimlerde en az dört yıl çalışmış olanlar ile uluslararası kabul görmüş benzer yeşil sertifika programlarından belge sahibi olanlar, eğitime katılmaksızın sınavda başarılı olmaları halinde, yeşil sertifika uzmanı olmaya hak kazanır. Yeşil sertifika uzmanlarının faaliyetleri Genel Müdürlükçe oluşturulan komisyon tarafından denetlenir. Değerlendirme kılavuzlarına göre bina veya yerleşmenin yeşil sertifika sınıfını değiştirecek mertebede veya asgari kriterleri karşılamak üzere hatalı işlem yaptığı tespit edilen yeşil sertifika uzmanlarının yetkileri altı ay süreyle askıya alınır. Ancak farklı projelerde olmak üzere bu şekilde üç kez işlem yaptığı tespit edilenler ile gerçeğe aykırı veya yanıltıcı belge düzenledikleri veya kullandıkları tespit edilenlerin yetkileri her hâlükârda bir daha verilmemek üzere iptal edilir. Bu işlemlerden askıya alma, iptal, itirazların değerlendirilmesi gibi işlemler Genel Müdürlük bünyesinde ilgili Daire Başkanının yer aldığı asgari üç teknik personelden oluşan farklı bir komisyon marifetiyle yapılır.

Yeşil sertifika uzmanının görev ve sorumlulukları şunlardır:

a) Binanın veya yerleşmenin değerlendirme kılavuzunda belirtilen kriterlere göre plan, proje ve inşa süreçlerinde sadece bina veya yerleşme sahibine danışmanlık yapmak.
b) Bina veya yerleşme ile ilgili bilgi ve belgeleri değerlendirme kuruluşuna sunmak.
c) Bina veya yerleşme sahibi adına başvuru ile ilgili iş ve işlemleri takip etmek.
ç) Değerlendirme kuruluşuna sunacağı bilgi ve belgelerin doğruluğundan sorumlu olmak.
d) Aynı anda üç adete kadar bina ya da yerleşme için hizmet vermek.

Yeşil sertifika değerlendirme uzmanı

Yeşil sertifika uzmanları, değerlendirme kuruluşu ekibinde görev yapmaları halinde, yeşil sertifika değerlendirme uzmanı unvanını alırlar ve değerlendirme kuruluşu tarafından YeS-TR’ye tanımlanırlar.
Yeşil sertifika değerlendirme uzmanı;

a) Değerlendirme kuruluşunda görev aldığı sürece yeşil sertifika uzmanlığı hizmeti veremez, danışmanlık yapamaz.
b) YeS-TR’ye kaydedilen bilgi ve belgeleri değerlendirerek binanın veya yerleşmenin yeşil bina veya yeşil yerleşme olma koşullarını yerine getirip getirmediğine dair analizi ve puanlamayı yapar.

Bu yönetmelik yayınlandığı tarihten itibaren ‘23/12/2017 tarihli ve 30279 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Binalar ile Yerleşmeler İçin Yeşil Sertifika Yönetmeliği’ yürürlükten kaldırılmıştır. Fakat bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce 10 uncu maddede yer alan hükümlere göre Bakanlıkça eğitici kuruluş olarak görevlendirilen tüzel kişiler ile gerekli eğitimleri alarak yeşil sertifika uzmanlığı elde etmiş olanların hakları saklıdır.

 

Feyza YALÇIN
Sosyolog

 

KAYNAKLAR
https://haliccevre.com/yonetmelikler/