Bitki beslemede görünmeyen etkiler vardır; örneğin eser elementler. Eser elementler bitkilerin düşük miktarlarda ihtiyaç duyduğu mikro besinlerdir. Makro besinlere göre daha az bulunsalar da bitki büyümesi ve verimi için kritik görevler üstlenirler. Bu elementler tek başına çalışmaz; toprağın içerisindeki diğer besinlerle birlikte etkileşim halinde görev yaparlar. Bitkinin enzim üretimi, fotosentezi, solunumu, hücre bölünmesi gibi temel süreçlerinde doğrudan rol alırlar.

Organik Gübrelerde Bulunan Başlıca Eser Elementler

Organik gübrelerde çeşitli eser elementler bulunur ve her birinin bitki üzerinde belirli etkileri vardır:

• Molibden (Mo): Bitkinin azot metabolizmasında görev alır ve önemli enzimlerin çalışmasını sağlar.

• Bakır (Cu): Bitkinin protein, karbonhidrat ve vitamin üretimi için gereklidir. Hücre duvarlarını güçlendirerek bitkiyi hastalıklara karşı daha dirençli hale getirir.

• Çinko (Zn): Yaprak ve sap gelişimini destekler. Bitki damarlarının oluşumunda rol oynar.
• Demir (Fe): Klorofil üretiminde görev alır. Bitkinin solunumunda ve köklerde azotun tutulmasında etkilidir.
• Bor (B) ve Manganez (Mn): Bitkilerde en sık eksikliği görülen eser elementlerdendir ve birçok temel süreçte görev alırlar.

Manganez, bitkilerin fotosentez yapabilmesi için gerekli elementlerden biridir. Ayrıca birçok enzimin yapısına katılır ve bitki metabolizmasını destekler. Hücre bölünmesi ve kök gelişiminde de etkili olduğu için bitkinin güçlü bir yapı kazanmasına yardımcı olur. Manganez eksikliği, genellikle yaprak damarları arasında sararma ile kendini gösterir. Yüksek pH’lı topraklarda alımı zorlaştığı için eksiklik sık yaşanabilir. Eksiklik durumunda bitki hastalıklara karşı daha hassas hale gelir ve büyüme yavaşlar.

Bor (B) ve Bitkilerdeki Görevi

Bor, özellikle genç sürgünlerin ve köklerin gelişmesi için önemlidir. Hücre uzaması, hücre bölünmesi ve enzim üretiminde rol alır. Ayrıca bitkinin su ve mineral taşınmasını düzenler. Bor eksikliğinde kök gelişimi zayıflar, bitki besinleri yeterince taşıyamaz ve büyüme durgunlaşır. Eksikliği, bazı durumlarda magnezyum veya azot eksikliğine benzeyebilir, bu nedenle doğru teşhis önemlidir. Ancak bor fazlalığı da toksisiteye yol açabileceğinden dikkatli uygulanması gerekir.

Organik gübrelerde makro besinler daha yüksek miktarlarda bulunurken eser elementler daha düşük düzeylerde yer alır. Buna rağmen mikro besinler, makro besinlerin etkinliğini artıran temel süreçlerde görev alır. Dolayısıyla her iki grup besin de bitkilerin sağlıklı şekilde büyümesi için birlikte çalışır.

Kalsiyum ve magnezyum, makro besin niteliğinde olmasa da bitki gelişiminde önemli rol oynayan ikincil elementlerdir.

• Kalsiyum, hücre duvarlarını güçlendirir, bitkiyi dayanıklı yapar ve toprak yapısının iyileşmesine katkı sağlar.
• Magnezyum, klorofilin merkez atomu olduğu için fotosentez olmadan varlığı düşünülemez. Eksikliği doğrudan yaprak sararmasına neden olur.

 Organik gübrelerin içeriği üretildiği hammaddelere göre değişebilir. Bu nedenle kontrollü üretim süreçleri ile homojen bir besin dağılımı sağlanması önemlidir. Homojen yapıya sahip organik gübreler, toprağa uygulandığında besinlerin eşit şekilde dağılmasını sağlar ve bitkilerin dengeli beslenmesine yardımcı olur.

Özetle eser elementler, düşük miktarlarda ihtiyaç duyulmalarına rağmen bitkiler için vazgeçilmezdir. Molibdenden demire, çinkodan bora kadar her bir element; bitkilerin büyümesi, verimi ve sağlığı için belirli süreçlerde görev yapar. Organik gübreler bu elementleri doğal bir şekilde toprağa kazandırır ve toprağın yapısını güçlendirerek sürdürülebilir üretime destek olur.

Her toprağın ihtiyacı farklı olduğundan, özellikle profesyonel üretimde toprak analizi yaptırmak ve bir gübre uzmanının yönlendirmeleriyle hareket etmek en doğru yaklaşımdır.

 

Feyza SAK

Kimyager

 

KAYNAKLAR

https://www.komeco.nl/en/

https://soilqualityknowledgebase.org.au