CCUS (Carbon Capture, Utilization, and Storage)
CCUS (Carbon Capture, Utilization, and Storage)
CCUS, karbon emisyonlarını azaltmayı amaçlayan yenilikçi bir teknoloji kombinasyonudur. Bu teknoloji, atmosfere salımdan önce karbon dioksitin (CO₂) yakalanmasını, çeşitli süreçlerde kullanılmasını ve uygun jeolojik formasyonlarda güvenli bir şekilde depolanmasını kapsar. İklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir araç olarak görülür.
CCUS Teknolojisinin Aşamaları;
- Karbon Yakalama (Carbon Capture):
Sanayi tesisleri, enerji santralleri gibi kaynaklardan çıkan CO₂, emisyon kontrol ekipmanlarıyla yakalanır. Üç ana yakalama yöntemi vardır:
- Ön yakma (Pre-combustion): Yakıtın yanmasından önce CO₂’nin ayrıştırılması.
- Son yakma (Post-combustion): Yakıtın yanmasından sonra çıkan gazlardan CO₂’nin ayrıştırılması.
- Oksijen yakıtlı yanma (Oxy-fuel combustion): Yakıtın saf oksijenle yakılması sonucu oluşan yüksek konsantrasyonlu CO₂’nin yakalanması.
- Karbonun Kullanımı (Utilization):
- Yakalanan CO₂, endüstriyel süreçlerde yeniden kullanılabilir. Örneğin: Beton ve çimento üretiminde hammadde olarak.
- Kimyasal ürünlerin üretiminde.
- Tarımsal amaçlarla gübreleme.
- Karbon Depolama (Storage):
Kullanılmayan CO₂, yeraltındaki jeolojik yapılar, tükenmiş petrol ve gaz rezervuarları gibi güvenli bölgelerde depolanır.
CCUS’nin Önemi
İklim değişikliğiyle mücadele: Küresel sıcaklık artışını 1,5°C ile sınırlandırma hedefini destekler.
Sanayi ve enerji sektörlerinde dönüşüm: Çelik, çimento ve enerji üretimi gibi yüksek emisyonlu sektörlerin karbon nötr hale gelmesine katkı sağlar.
Ekonomik fırsatlar: Yeni iş alanları ve teknolojik inovasyon için potansiyel yaratır.
CCUS’nin Avrupa ve Türkiye’deki Durumu
Avrupa, CCUS teknolojisinin gelişimini destekleyen birçok projeyi finanse etmektedir. Özellikle Norveç’teki Northern Lights projesi, karbon depolama konusunda öncü projelerden biridir. Avrupa Yeşil Mutabakatı doğrultusunda CCUS projelerine yapılan yatırımlar hızla artmaktadır.
Türkiye’de henüz geniş çaplı CCUS projeleri bulunmamakla birlikte, bazı akademik çalışmalar ve sanayi iş birlikleri mevcuttur. Ülke, enerji dönüşümü ve karbon emisyonlarını azaltma hedefleri doğrultusunda CCUS teknolojisine yatırım yapabilir.
Zorluklar ve Gelecek Perspektifi
Zorluklar; Yüksek maliyetler, Depolama alanlarının sınırlılığı, Teknolojinin geniş ölçekte uygulanabilirliği.
Gelecek; CCUS, karbon nötr bir gelecek için kritik bir çözüm olarak değerlendirilmektedir. Teknolojik ilerlemeler ve maliyetlerin düşmesiyle, CCUS’nin hem ekonomik hem de çevresel faydalarının artması bekleniyor.
CCUS, hem mevcut karbon emisyonlarını azaltmak hem de fosil yakıtların daha sürdürülebilir bir şekilde kullanılmasını sağlamak için umut vadeden bir teknolojidir. Ancak, bu teknolojinin yaygınlaşması için küresel iş birliği, kamu-özel sektör ortaklıkları ve yatırımların artması gereklidir.
Feyza SAK
Yeşil Bina Sertifika Uzmanı
KAYNAKLAR
https://commission.europa.eu/index_en
https://www.mta.gov.tr/dogalkaynaklar/