Ekoton, ekosistemler veya biyolojik topluluklar arasındaki “geçiş bölgesi” olarak tanımlanır. Farklı habitatların kesişim noktasında yer alan ekotonlar, biyolojik çeşitlilik açısından son derece zengindir. Orman ile çayır arasındaki alanlar, nehir kenarları ya da deniz ile karasal alanları birleştiren mangrov ormanları ekotonlara örnek verilebilir.

Ekotonun Temel Özellikleri

1. Geçiş Alanı: Ekotonlar, iki farklı ekosistemin kesişim noktalarında bulunur ve her iki ekosistemin de özelliklerini bir araya getirir.
2. Biyolojik Çeşitlilik: Ekotonlar, farklı ekosistemlere ait türleri barındırdığı için genellikle çevrelerindeki alanlardan daha zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahiptir.
3. Kenar Etkisi: Bu bölgelerde “kenar etkisi” olarak bilinen bir fenomene rastlanır. Kenar etkisi, farklı habitatların birleştiği noktalarda tür çeşitliliğinin ve birey sayısının artması anlamına gelir. Bu, ekotonları ekolojik olarak daha önemli kılar.

Ekotonlara Örnekler

Ekotonlar dünyanın farklı bölgelerinde çeşitli biçimlerde bulunabilir. İşte yaygın ekoton örnekleri:

• Orman ve Çayır Geçişi: Ormanlık alanlarla çayırlar arasında yer alan bölgeler, iki ekosistemden türlerin buluştuğu alanlardır.
• Nehir ve Göl Kıyıları: Karasal ekosistemlerle sucul ekosistemlerin buluştuğu bu bölgeler, biyolojik çeşitliliğin yoğun olduğu alanlardır.
• Mangrov Ormanları: Deniz ve kara ekosistemlerini birleştiren mangrov ormanları hem sucul hem de karasal türlere ev sahipliği yapar.
• Dağ Etekleri: Yüksek rakımlı alanlar ile düzlükler arasında bulunan bu bölgeler, farklı bitki ve hayvan türlerini barındırır.

Ekotonların Ekolojik Önemi

Ekotonların ekosistem dengesinin korunmasında çok önemli bir rolü vardır. İşte bu bölgelerin sağladığı bazı kritik ekolojik hizmetler:

1. Biyolojik Çeşitliliğin Korunması: Ekotonlar, farklı habitatlardan türlerin bir arada yaşayabildiği alanlardır. Bu da türlerin hayatta kalmasını destekler.
2. Bağlantı Noktası: Ekotonlar, farklı ekosistemler arasında bağlantı bölgeleri oluşturarak ekosistemlerin birbirleriyle etkileşim kurmasını sağlar.
3. Ekosistem Hizmetleri: Erozyon kontrolü, karbon depolama, su filtreleme gibi kritik ekosistem hizmetlerini desteklerler.
4. İklim Değişikliğine Direnç: Geçiş bölgeleri, çevresel değişikliklere karşı daha dayanıklı olabilir ve ekosistemlerin adaptasyonuna yardımcı olur.

Ekotonlar ve Koruma Stratejileri

Ekotonların korunması, ekosistemlerin sürdürülebilirliği için büyük önem taşır. Koruma stratejileri şu şekilde olabilir:

• Planlama ve Arazi Kullanımı: Ekotonların doğal özelliklerini bozmayacak şekilde arazi kullanımı planlanmalıdır.
• Eko-Koridorların Oluşturulması: Ekotonların birbirine bağlanması, ekosistemlerin dayanıklılığını artırabilir.
• Doğal Dengenin Desteklenmesi: İnsan kaynaklı etkilerin azaltılması, ekotonların sağlıklı kalmasını sağlar.

 

Ekotonlar, farklı ekosistemlerin bir araya geldiği benzersiz ve hayati alanlardır. Yüksek biyolojik çeşitliliğini destekleyen bu bölgelerin korunması hem ekosistemlerin devamı hem de insanlık için kritik bir öneme sahiptir. Bu nedenle, ekotonları koruma ve sürdürülebilir bir biçimde yönetme konusuna daha fazla önem verilmelidir.

 

Feyza SAK

Yeşil Sertifika Uzmanı

 

KAYNAKLAR

1. UNEP (Birleşmiş Milletler Çevre Programı) – Ekotonlar ve Biyolojik Çeşitlilik
2. European Environment Agency (EEA) – Avrupa’da Ekotonların Korunması
3. Türkiye Doğa Koruma Vakfı (2024)