İŞ HİJYENİ NEDİR?

İş hijyeni ; çalışan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin tespit edilmesi, etkilerinin değerlendirilmesi ve kontrol altına alınması şeklinde tanımlanabilir. Hatta AIHA (American Industrial Hygiene Association/Amerikan Endüstri Hijyenistleri Birliği) iş hijyeni kavramını  “İş Hijyeni, işyerlerinde görülen ve endüstri toplumunda hastalığa, sağlığın bozulmasına ve huzursuzluğa neden olan çevresel faktörleri, stresleri saptayan, değerlendiren ve onları kontrol eden bilim ve sanattır’’ şeklinde tanımlamıştır.

Bu nedenle çalışan nüfusun sağlığının ve refahının korunması, iş veriminin arttırılması ve tedavi giderlerinin azaltılarak sosyal güvenlik sistemine katkıda bulunulması açılarından büyük önem taşımaktadır. İş hijyeni alanı, yukarıda bahsedilen fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin ölçüm test ve analizlerle tespitini takiben bunların sağlık etkilerinin değerlendirilmesini ve gerekli tedbirlerin tasarlanıp uygulamasını da içermektedir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 20.08.2013 tarihinde yayımlanan “İş Hijyeni Ölçüm Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelik” ise bu konular arasından ölçüm test ve analiz konusunu düzenlemekte ve iş hijyeni ölçüm test ve analizi yapacak laboratuvarların yetkilendirilmesi hakkındaki usul ve esasları belirlemektedir. Yine bu yönetmeliğe göre iş hijyeni ölçüm, test ve analizi ‘Çalışma ortamında bulunan, çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü gürültü, titreşim, aydınlatma, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon gibi fiziksel; toz, gaz, buhar gibi kimyasal ve virüs, bakteri, mantar gibi biyolojik etkenlerin nicelik ve nitelik tayininin yapılmasını’ tanımlamaktadır.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ’NE GENEL BAKIŞ

Uluslararası Çalışma Örgütü’ne (ILO) göre dünyada, her dakikada bir yaklaşık 700 işçi iş kazası geçirmekte olup, her dakikada bir 5 işçi, iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda ölmektedir. Dolayısıyla, her gün yaklaşık olarak 7000 kişi iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda ölmektedir ki bu da her yıl 2,5 milyondan daha fazla kişinin ölmesi anlamına gelir. Kötü iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının ekonomik maliyetinin ise her yıl dünya gayri safi hasılasının %4 olduğu tahmin edilmektedir.

İş kazası, kişinin çalışma hayatında 5510 sayılı Kanunda sayılan hallerden birinde meydana gelen ve sigortalıyı bedenen ve ruhen engelli hale getiren olaylardır. Bu olaylar;

1. Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
2. İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle,
3. Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
4. Hizmet akdi ile çalışan emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
5. Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
6. Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle
   meydana gelen olaylardır.

Ülkemizde ise SGK istatistiklerine göre; 2012 yılında 74.871 iş kazasında 744 kişi, 2013 yılında 191 bin 389 iş kazasında 1360 kişi, 2014 yılında 221.366 iş kazasında 1.626 kişi, 2015 yılında 241.547 iş kazasında 1.252 kişi hayatını kaybetmiştir.

Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir. İşle ilgili hastalıklar, ortaya çıkış nedeni karmaşık olan, oluşmasında ve gelişmesinde çalışma ortamı ve çalışma şeklinin diğer sebepler arasında önemli faktör olduğu hastalıklardır.

TÜİK’in 2006-2007 İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları uygulama dönemi itibariyle istihdamda olan veya son 12 ay içinde bir işte çalışmış olan bireylerin son 12 ay içerisinde herhangi bir iş kazası geçirip geçirmedikleri veya yine bu süre zarfında işe dayalı bir sağlık probleminin etkilerine maruz kalıp kalmadıklarına ilişkin bilgiler vermektedir. Buna göre;

• Son 12 ay içinde istihdam edilenlerden % 3,7’si çalıştığı işe bağlı bir rahatsızlık geçirmiştir. Bu oran erkeklerde % 3.9 iken, kadınlarda % 3’tür.
• Son 12 ay içinde istihdam edilen fertlerden, işe bağlı bir sağlık sorununa maruz kaldığını belirtenlerin % 63’ü 35 ve daha yukarı yaştadır. 15-24 yaş grubundaki fertlerde işe bağlı bir sağlık sorunu yaşayanların oranı % 1,6 iken, 35-54 yaş grubunda bu oran % 4,7, 55 ve daha yukarı yaştakilerde ise % 4,5’tir.

Araştırmanın diğer sonuçları;

• Son 12 ay içinde istihdam edilen fertlerden okuma-yazma bilmeyenlerin, işe bağlı bir sağlık sorununa maruz kalma oranı % 4.8 olup, diğer eğitim seviyesindeki fertlere kıyasla oldukça yüksektir.
• İşteki durumu yevmiyeli olanların işe bağlı bir sağlık sorununa maruz kalma oranı % 4.9 olup, diğer gruplara göre oldukça yüksektir.
• Son 12 ay içinde işe bağlı bir sağlık sorununa maruz kalanların oranının en yüksek olduğu sektör % 8.1 ile madencilik ve taşocakçılığıdır.
• Meslek grupları açısından, Zanaatkârlar ve ilgili işlerde çalışanların işe bağlı bir sağlık sorununa maruz kalma oranları % 4,7 ile ortalamanın üzerindedir.
• Referans süresi içinde çalışmış olup, işe bağlı bir sağlık sorunu yaşamış olanların % 61,8’ i on kişiden az çalışanı olan işyerlerinde çalışmaktadır.
• Son 12 ay içinde işe bağlı bir sağlık sorunu yaşayanların % 52,4’ünün geçirmiş olduğu kaza nedeniyle işten uzak kalmaları gerekmemiş veya bir günden az süreyle uzak kalmıştır.

 

Feyza YALÇIN
Kimyager

Diğer Blog Yazılarımız İçin: https://haliccevre.com/blog/                                                               Okumak İsteyebilirsiniz: İş Yerlerinde Aydınlatma

 

Kaynaklar:

http://www.ilo.org

www.aiha.org

http://www.sgk.gov.tr

https://www.csgb.gov.tr