Kıyı Tesislerine yeşil liman sertifikası, kıyı tesislerinin gemi ve yük operasyonlarından kaynaklanan çevresel zararları azaltılarak enerji verimliliğinin artırılması çalışmalarının yaygınlaştırılması ve desteklenmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amacıyla Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yayınlanmıştır. Yönetmelik; Uluslararası Gemi ve Liman Tesisi Güvenlik Kodu Uygulama Yönetmeliği kapsamında Liman Tesisi Güvenlik Sertifikasına sahip olan ve Yeşil Liman Sertifikası almak isteyen kıyı tesislerini kapsar.

Bu Yönetmelik kapsamında sertifika (İdare tarafından düzenlenen Yeşil Liman Sertifikası) almak isteyen kıyı tesisleri, Ek-4’te yer alan yeşil liman (bu Yönetmelik kapsamında sertifikalandırılan kıyı tesisleri) genel kriterlerini yerine getirerek Ek-1’de yer alan belgelerle birlikte İdareye başvurur.

Yeşil Liman Sertifikası düzenlenmesine yönelik iş ve işlemlerde İdarenin iş birliği protokolü imzalanmasını uygun gördüğü, yönetim sistemleri belgelendirmesinin ilgili kapsamında Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akredite edilmiş tüzel kişiliğe ‘yetkili kuruluş’ denir. İdare, sertifika almak üzere yapılan başvuruları değerlendirir ve başvurusu uygun bulunan kıyı tesislerinde yetkilendirilmiş kuruluş ile birlikte yeşil liman denetimi yapar. Yeşil liman denetimi; idare koordinesinde ve yetkilendirilmiş kuruluş ile birlikte Ek-4’te yer alan yeşil liman genel kriterleri esas alınarak gerçekleştirilen denetimlerdir. Yeşil liman denetim sonucunun uygun bulunması üzerine İdare tarafından sertifika ücretsiz olarak düzenlenir. Başvuru evrakları veya denetim sonucu uygun bulunmayan başvurular uygun bulunmama sebepleri ile birlikte başvuruda bulunan kıyı tesisine yazılı olarak bildirilir. Kıyı tesisinin üç ay içerisinde eksikliklerini tamamlayarak İdareye (Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü) sunması halinde değerlendirme süreci devam eder.

Sertifika, düzenlendiği tarih itibarıyla üç yıl geçerlidir. Kıyı tesisleri sertifikalarının geçerliliğinin bitiş tarihinden iki ay önce 5 inci madde kapsamında yenileme başvurusu yapar. Başvurunun İdare tarafından uygun bulunması halinde yeni sertifika, mevcut sertifikanın geçerliliğinin bitiş tarihinden itibaren üç yıl geçerli olacak şekilde düzenlenir.

Kıyı tesisinin kiralanması veya devri halinde sertifika iptal edilir. Kıyı tesisinin kiracısının veya devralanın sertifika talebi olursa gerekli koşulların sağlandığının belgelenmesi kaydıyla mevcut sertifika, tesisi kiralayan/devralan yeni şirket adına düzenlenir.

Kıyı tesislerini Bakanlıktan izin almak suretiyle işleten gerçek veya tüzel kişiler ile kıyı tesislerinin yöneticilerine ve sorumlularına kıyı tesisi işleticisi denir. Kıyı tesisi işleticisi olan şirketin birleşme veya bölünme nedeniyle değişmesi halinde, ilgili evrakın sunulması üzerine sertifika, kıyı tesisi işletmesini işleten yeni şirket adına tadil edilir. Devir ve benzeri işlem olmaksızın yalnızca şirket türünün veya ticaret unvanının değişmesi durumlarında yenilenmiş başvuru evrakının sunulması üzerine sertifika tadil edilir.

Sertifikanın üçüncü veya dördüncü fıkra kapsamında tadil edilmesi durumunda tadil edilen sertifikanın geçerlilik süresi önceki sertifikanın geçerlilik süresi ile aynıdır. Ancak birleşmede veya devirde birden fazla sertifika söz konusuysa bu madde kapsamında düzenlenen sertifika, en yeni tarihli sertifikanın geçerlilik süresi ile aynıdır.

Bu Yönetmelikte belirtilen şartları haiz olmadığı, sertifika alma koşullarını herhangi bir sebeple kaybettiği veya bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket ettiği tespit edilen kıyı tesislerine eksikliklerini gidermesi için altı aya kadar süre verilir. Sertifikası iptal edilen kıyı tesisinin yeniden sertifika alabilmesi için bu Yönetmelikte yer alan gerekliliklerin tümünün yeniden sağlanması gerekir. Askıya alınan veya iptal edilen sertifikaların duyurusu İdarenin internet sitesinden yapılır.

Kıyı tesislerinin sorumlulukları

Kıyı tesisleri, sertifikalandırıldıktan sonra bu Yönetmelikte yer alan gerekliliklerin devamlılığını sağlar. Yeşil liman genel kriterlerinin meri mevzuat, taraf olduğumuz uluslararası sözleşme hükümleri ve standartlara göre takibinin yapılması, kıyı tesislerinin sorumluluğundadır.

Sertifikalandırılan kıyı tesisleri, en geç üç ay içerisinde Ek-3’te yer alan formata uygun olarak Yeşil Liman Raporunu hazırlar ve güncel tutar. Çevre kirliliği ile ilgili olarak yetkili kamu kurum veya kuruluşları tarafından kıyı tesisine idari para cezası veya yazılı uyarı verilmesini müteakip bu durum İdareye en geç beş gün içerisinde bildirilir ve bu uyarı ve cezalara sebebiyet veren hususların ortadan kaldırılması adına gerçekleştirilen tüm faaliyetleri içeren bir rapor en geç otuz gün içinde İdareye sunulur.

Sertifikalandırılan kıyı tesisleri, sertifika başvuru şartlarında meydana gelen değişiklikleri on beş gün içerisinde İdareye bildirir.

Sertifikaya sahip kıyı tesisleri, bu Yönetmeliğin uygulamalarının geliştirilmesi, desteklenmesi veya yaygınlaştırılması amacıyla yapılacak çalışmalarda kullanılmak üzere İdare tarafından talep edilen bilgi, rapor ve istatistiki verileri İdarece belirlenen periyotta ve formatta sunmakla yükümlüdür.

Yetkilendirilmiş kuruluş

İdare, yeşil liman denetim süreçlerini yetkilendirilmiş kuruluş ile birlikte gerçekleştirir. Kıyı tesislerinin sertifika almak için sahip olması gereken ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001, ISO 14064-1ve ISO 50001 belgelerinin yetkilendirilmiş kuruluşça düzenlenmesi ve onaylanması gerekir.

• ISO 9001: Kalite yönetim sistemi standardı,
• ISO 14001: Çevre yönetim sistemi standardı,
• ISO 14064-1: Sera gazı emisyonlarının ve uzaklaştırmalarının kuruluş seviyesinde hesaplanmasına ve rapor edilmesine dair standard,
• ISO 45001: İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi standardı,
• ISO 50001: Enerji yönetim sistemi standardı

Yetkilendirilmiş kuruluş tarafından kayıt altına alınmış kıyı tesislerine ait her türlü bilgi ve belge İdarenin incelemesine açık tutulur. Yetkilendirilmiş kuruluş yeşil liman sürecine, tanıtımına ve desteklenmesine yönelik her türlü bilgilendirmeyi internet sitesinde yayımlar.

Yetkilendirilmiş kuruluş, yeşil liman denetimine katılması planlanan İdare veya liman başkanlığı personeli için yıl içerisinde teorik ve uygulamalı eğitim ile bilgilendirme toplantıları düzenler. İdarenin belirleyeceği sayıda İdare personeli eğitime bedelsiz olarak katılır ve eğitim sonrası belgelendirilir.

Kıyı tesislerinin hakları

Sertifikaya sahip olan ve devamlılığını sağlayan kıyı tesisi, desteklenmesine yönelik olarak sertifikanın düzenlendiği tarihten itibaren yapılacak işlemlerde geçerli olmak üzere aşağıdaki haklardan yararlanır:

1. a) 18/11/2022 tarihli ve 32017 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kıyı Tesisi İşletme İzni ve Kıyı Tesisi İşletmecileri Hakkında Yönetmelik kapsamında;

1) Bakanlık tarafından verilen işletme izni süresi, kısıtlayıcı başka bir durum olmaması halinde geçerlilik süresi iki yıl uzatılarak uygulanır.

2) İnceleme, Tespit ve Denetleme Komisyonu tarafından sörvey yapılarak izin belgesi düzenlenmesi halinde sörvey hizmet bedelinden muaf tutulur. (14/11/2021 tarihli ve 31659 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Yüklerin Denizyoluyla Taşınması ve Yükleme Emniyeti Hakkında Yönetmelikte tanımlanan tehlikeli yükler ‘tehlikeli yük’ olarak geçer).

1. b) Tehlikeli Yüklerin Denizyoluyla Taşınması ve Yükleme Emniyeti Hakkında Yönetmelik kapsamında;

1) İdare tarafından düzenlenecek Kıyı Tesisi Tehlikeli Yük Uygunluk Belgesi ücretinden ve bu belgenin düzenlenmesi için yapılan denetim ücretinden muaf tutulur.

2) Kıyı Tesisi Tehlikeli Yük Uygunluk Belgesinin geçerlilik süresi kısıtlayıcı başka bir durum olmaması halinde iki yıl uzatılarak uygulanır.

3) Doğrulanmış brüt ağırlık tespit hizmetine ilişkin kontrol ücretinden muaf tutulur.

1. c) Bakanlık tarafından, kıyı tesislerine yönelik düzenlenen yetki belgesi, ruhsat, sertifika gibi izin belgelerinin temdidi/yenilenmesi için Bakanlık Döner sermayesine ödenecek ücretlerde, Bakanlık Ücret Tarifelerinde, İdarece belirlenen oranda indirim hakkı ve muafiyet uygulanır.

ç) Sertifikaya sahip kıyı tesislerine bir takvim yılı içerisinde gelen otuz gemiye, Türk Boğazlarından geçiş önceliği tanınır. Belirtilen sürede otuzdan fazla gemi geçişi söz konusu ise hangilerine öncelik verileceği konusunda kıyı tesisinin seçimi esas alınır.

1. d) Sertifika düzenlenen kıyı tesisleri, özellikleri Ek-5’te yer alan Yeşil Liman Bayrağını, “Yeşil Liman (GreenPort-Türkiye)” unvanını ve logosunu kullanma hakkını elde eder.

Denetimler ve Yaptırımlar

Sertifika düzenlenen kıyı tesislerinde on sekiz ayda bir yeşil liman ara denetimi yapılır ve herhangi bir olumsuzluk yok ise kıyı tesisine sertifikasını kullanmaya devam edebileceği yazılı olarak bildirilir. Denetimde eksiklik tespit edildiğinin rapor ile kayıt altına alınması durumunda İdare tarafından eksikliklerin giderilmesi için altı aya kadar süre verilir.

Denetimlere 8 inci maddenin beşinci fıkrasında belirtilen eğitimleri almış İdare personeli ile yetkilendirilmiş kuruluşun görevlileri katılım sağlar.

Kıyı tesisi, mahallinde yapılacak denetimler için her türlü bilgi, belge, araç, gereç ve teçhizat ile gerekli imkânı sağlamakla yükümlüdür. İdare, sertifikaya sahip olma şartlarının kontrolüne ilişkin olarak kıyı tesislerini her zaman denetleme yetkisine sahiptir.

Aşağıda belirtilen durumlarda kıyı tesisinin sertifikası askıya alınır:

1. a) 6 ncı maddenin altıncı fıkrası uyarınca tespit edilen eksiklikler ile 10 uncu maddenin birinci fıkrası kapsamında gerçekleştirilen yeşil liman denetimi sonucunda tespit edilen eksikliklerin verilen süre içerisinde giderilmemesi.
2. b) 7 nci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen Yeşil Liman Raporunun hazırlanmaması ve güncel olmaması.
3. c) 7 nci maddenin dördüncü ve beşinci fıkralarındaki hususlara uyulmaması.

ç) Bu Yönetmelikte belirtilen diğer gerekliliklerin İdarenin altı aya kadar vereceği süre içerisinde yerine getirilmemesi.

(2) Sertifikası askıya alınan kıyı tesisinin askıya alma gerekçesi ve süresi İdare tarafından kıyı tesisine yazılı olarak bildirilir. Askıda kalma süresi en fazla üç aydır.

(3) Askıya alma işlemi geçmişe yönelik uygulanmaz. Kıyı tesisi, askıda kalma süresince sertifika ile elde ettiği haklardan faydalanamaz.

(4) Askı süresi sonunda kıyı tesisinin durumunda bir değişiklik olmaması halinde sertifikası iptal edilir.

İdare, kıyı tesislerinin çevreye daha duyarlı sürdürülebilir tesisler olmaları için enerji verimliliği, sera gazı azaltımı, çevre ve iş sağlığı güvenliğine yönelik projelerin geliştirilmesi, desteklenmesi veya ygınlaştırılması kapsamında gerekli koordinasyonu sağlar. Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yeni inşa edilecek kıyı tesislerine yönelik hazırlanacak olan Çevresel Etki Değerlendirilmesi Raporlarına yönelik Bakanlık değerlendirmelerinde, Çevresel Etki Değerlendirilmesi Raporları içerisinde Ek-4’te yer alan kriterlerin sağlanacağı taahhüdünün yer alması istenir. Yeni kıyı tesisleri, Ek-4’teyer alan kriterleri sağlayarak inşa edilmek zorundadır. Bu fıkra hükmüne uymayan tesislere Bakanlıkça kıyı tesisi işletme izni belgesi ve kıyı tesisi tehlikeli yük uygunluk belgesi düzenlenmez.

Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce sertifikaya sahip olan kıyı tesislerinin bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde sertifikalarını yenilemeleri gerekir. Bu süre içerisinde sertifikaları askıya alınmaz ancak yenileme yapmadıkları sürece 9 uncu madde kapsamındaki haklardan yararlanamazlar. Bu süre içerisinde sertifikalarını yenilemeyen kıyı tesislerinin sertifikaları iptal edilir.

Feyza YALÇIN

Sosyolog/ Yeşil Bina Uzmanı

KAYNAKLAR

https://www.resmigazete.gov.tr/