KURŞUN ve KURŞUN MARUZİYETİ
Kurşun doğada yaygın olarak bulunan ve kolay işlenebilir bir metal olması nedeniyle endüstride oldukça fazla kullanılan, bu nedenle endüstrileşmiş toplumlarda insan sağlığını tehdit eden zehirleyici bir ağır metaldir. Yaygın kullanımı nedeniyle çok çeşitli kaynaklardan kurşuna maruziyet söz konusudur. Kurşun hem araç egzozlarından havaya salınarak, hem de su ve gıda gibi temel maddeler yoluyla hayatımızın her anında karşılaştığımız bir madde haline gelmiştir.
Günümüzde ne şehirde ne de kırsalda kurşundan kaçmak pek mümkün görünmemektedir. Kurşununun vücuda girişi daha çok solunum yolu yani akciğerlerden olur. Ağızdan alınan kurşunun yalnızca %20’si emilerek vücuda girebilir. Dolayısıyla ağızdan yüksek miktarda alınması sonucu ani zehirlenmelere nadir rastlanır. Daha çok uzun süreli maruziyet sonrası zehirlenme belirtileri kendini göstermektedir. Ayrıca organik kurşun ciltten de emilebilir.
Kurşun maruziyeti nedeniyle ortaya çıkan kurşun zehirlenmesi ile ilgili bilinen ilk etkilenmeler Roma İmparatorluğu döneminde ucuz olması sebebiyle su borularında kurşun kullanılmasıyla ortaya çıkmıştır. Ayrıca kurşun kaplar içinde saklanan şarap ve diğer üzüm içeceklerin kronik kurşun zehirlenmesine yol açtığı ve Roma İmparatorlarının davranış ve sinir sistemi yönünden anormallikler göstermelerinin sebebinin de kurşun zehirlenmesi olabileceği belirtilmiştir.
Kurşun Kullanım Alanları
Kurşun yaygın olarak metal ürünleri, kablolar ve boru hatları alanlarında, boya ve pestisitlerde kullanılmaktadır. Saf metal olarak kurşun, levha, yapı kaplamaları, tel ve kablo imalatında kullanılmaktadır. Sık ve yaygın olan bileşikleri ise, nemlenmeye karşı astar boya olarak sülüğen; patlayıcı fitili olarak kurşun dioksit; boya imalatında kurşun klorür; kauçuk sanayinde ve üstübeç olarak kurşun beyazı; lastik endüstrisinde yapıştırıcı olarak kurşun sülfat ve oksitleri; kurutucu olarak kurşun naftenattır. Endüstride kullanılan organik kurşun bileşikleri ise motorlarda patlama önleyici olması nedeniyle benzine katılan tetraetil ve tetrametildir.Yine de kurşun en yoğun olarak akü imalatında kullanılmaktadır.
Akü üretimi temelde iki koldan işler. Bir yandan kurşun işlenerek plaka haline getirilirken diğer yandan plakaların monte edileceği kutu imalatı yapılır. İlkin ham kurşun ergitme işlemine tabi tutulur. Antimon ile dayanıklılığı arttırılan kurşunun dökümü yapılır ve ızgaralar elde edilir. Aynı zamanda kurşundan elde edilen kurşun oksit sülyen ve sülfirik asit ile karıştırılarak akü hamuru elde edilir. Izgaralar bu hamurla sıvanır ve plakalar elde edilir. Bu şekilde hazırlanan plakalar kurutulur ve formasyon şarjı uygulanır. Hazırlanmış kutulara plaklar yerleştirilir ve şarj edilir. Bütün bu süreçlerde yoğun bir kurşun maruziyeti söz konusudur. Özellikle kurşunun işlendiği aşamalarda maruz kalım en yüksek düzeylerine ulaşır.
Kurşun Zehirlenmesi Belirtileri:
- Ağızda metalik tat
- Kabızlık ve karın ağrısı
- Baş ağrısı
- Huzursuzluk ve sinirlilik
- Yorgunluk
- İştahsızlık
- Kişilik değişikliği
- Hafıza bozuklukları
- Sabah uykusunda bozulma
- Erkeklerde cinsel istekte azalma, sperm sayısı ve işlevinde azalma, kısırlık,iktidarsızlık
- Kadınlarda adet düzensizliği, düşük tehditi, erken doğum riskinde artış, ölü doğum riskinde artış
- Kansızlık
- Eklem ağrıları
- Sinir felçleri; özellikle eli uyaran sinirlerde felçler
- Diş etlerinde mor çizgi(burton)
- Tansiyon yüksekliği ve kalp hastalıkları riskinde artış
- Hafif zehirlenmelerinde yorgunluk, karında hafif rahatsızlık, konsantrasyonda hafif azalma görülür
- Orta derecede zehirlenmelerdeeklemlerde ağrı, yorgunluk, baş ağrısı, ciddi konsantrasyon güçlüğü, titreme, kabızlık, kusma, şiddetli karın ağrısı görülür.
Çocuklarda erişkinlere göre daha düşük dozlarda zararlı etkiler başlamaktadır.
- Zeka geriliği ve öğrenme bozukluğu
- Gelişim geriliği
- Agresif davranış bozuklukları
- İştahta azalma
- Kilo kaybı
- İnatçı kusma
- Kabızlık
- Saç dökülmesi
- Nöbet geçirme
Feyza YALÇIN
Kimyager
Diğer Blog Yazılarımız İçin: https://haliccevre.com/blog/ Okumak İsteyebilirsiniz: Kurşun İle İlgili İşlerde Çalışıyorsan Hemen Eve Gitme
Kaynaklar: