LCA (Life Cycle Assessment), Türkçesiyle Yaşam Döngüsü Analizi, bir ürün, hizmet veya sürecin çevresel etkilerini yaşam döngüsünün tüm aşamalarında değerlendiren bir analiz yöntemidir. Hammadde temininden üretime, dağıtıma, kullanım sürecine ve atık yönetimine kadar tüm aşamaları kapsayan bu yöntem, çevresel sürdürülebilirlik açısından oldukça önemlidir.

LCA analiz süreci genellikle 4 ana aşamadan oluşur:
   1. Hedef ve Kapsam Tanımlama: Bu aşamada, analiz edilmek istenen ürün veya hizmetin sınırları ve kapsamı belirlenir. Değerlendirilecek çevresel etkiler ve analizin amacı tanımlanır. Örneğin, enerji kullanımı, su tüketimi, karbon emisyonları gibi çevresel etkiler hangi yaşam döngüsü aşamalarında incelenecekse bu aşamada belirlenir.
   2.Envanter Analizi (LCI – Life Cycle Inventory): Bu aşamada, tüm kaynak girdileri ve atık çıktıları, ürünün tüm yaşam döngüsü aşamalarında detaylı şekilde hesaplanır. Ham maddeden bitmiş ürüne kadar her aşamada tüketilen enerji, su, kullanılan malzemeler ve atmosfere salınan emisyonlar, oluşan atıklar gibi detaylar toplanır.
   3.Etki Değerlendirme (LCIA – Life Cycle Impact Assessment): Elde edilen envanter verileri kullanılarak çevresel etkiler analiz edilir. Örneğin, karbon ayak izi, su ayak izi, asidifikasyon, ozon tabakasının incelmesi, insan sağlığına etkiler gibi farklı çevresel kategoriler üzerinde değerlendirmeler yapılır.
   4.Yorumlama ve Raporlama: Son aşamada, analiz sonuçları yorumlanır ve raporlanır. Ürün veya hizmetin çevresel performansı, karar vericilere sunulur. Bu aşamada, çevresel iyileştirme fırsatları, sürdürülebilirlik stratejileri önerilebilir.

LCA Analizinin Önemi

LCA, ürünlerin veya süreçlerin çevresel etkilerini objektif bir bakış açısıyla ortaya koyarak firmaların sürdürülebilir stratejiler geliştirmesine yardımcı olur. Karbon ayak izinin azaltılması, enerji verimliliğinin artırılması ve çevresel etkilerin en aza indirilmesi için bilimsel bir rehber sunar. Ayrıca, çevre bilincine sahip tüketiciler için şeffaflık sağlar.

LCA (Yaşam Döngüsü Analizi), firmalar için birçok önemli katkı sağlar. İşte LCA analizinin firmalara sunduğu başlıca faydalar:

1. Çevresel Etkiyi Azaltma

LCA analizi, bir ürünün veya sürecin çevresel etkilerini yaşam döngüsünün tüm aşamalarında belirlemeye yardımcı olur. Böylece, firmalar hammadde seçiminden üretim süreçlerine kadar çevresel etkiyi azaltacak adımlar atabilir. Örneğin, karbon emisyonlarını ve su tüketimini düşürmek gibi adımlar, firmanın çevreye duyarlılığını artırır.

2. Maliyet Azaltma

LCA analizleri, kaynak kullanımı, enerji tüketimi ve atık yönetiminde verimlilik artırıcı noktaları tespit eder. Bu sayede firmalar, daha az kaynak tüketen veya daha verimli süreçler geliştirerek maliyetleri düşürebilir. Özellikle enerji ve malzeme tasarrufu sağlayarak üretim maliyetlerini optimize edebilirler.

3. Ürün veya Süreç İyileştirme

Ürün geliştirme süreçlerinde LCA kullanmak, ürünün veya hizmetin çevresel performansını iyileştirme fırsatları sunar. Firmalar, ürün yaşam döngüsünü analiz ederek, ürünlerinin çevresel etkilerini en aza indirmek ve daha sürdürülebilir ürünler sunmak için tasarım aşamalarında yenilikler yapabilir.

4. Pazar Rekabetçiliğini Artırma

Çevreye duyarlı tüketiciler ve iş ortakları, sürdürülebilirlik performansına önem veren firmaları tercih eder. LCA analizleri, firmanın sürdürülebilirlik taahhütlerini doğrulayarak pazarda rekabet avantajı sağlar. Ayrıca çevresel sertifikalar veya EcoVadis gibi sürdürülebilirlik derecelendirme sistemlerinde yüksek skorlar elde etme şansı artar.

5. Yasal Uyum ve Risk Yönetimi

Çevresel düzenlemeler giderek sıkılaşmakta ve firmalardan daha sorumlu davranmaları beklenmektedir. LCA, firmaların yasal gerekliliklere uyum sağlamasını kolaylaştırır ve gelecekte olası çevresel riskleri yönetme konusunda rehberlik eder.

6. Şeffaflık ve Güven Artırma

LCA, çevresel performansla ilgili verilerin şeffaf bir şekilde paylaşılmasını sağlar. Bu, müşteriler, yatırımcılar ve diğer paydaşlar için güven oluşturur. Sürdürülebilirlik raporlaması ve kurumsal sosyal sorumluluk stratejilerinde LCA kullanarak çevresel sorumluluğu desteklemek, firmanın itibarını artırır.

Bu faydalar, firmaların çevresel performansını iyileştirmeleri, sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmaları ve aynı zamanda iş süreçlerini optimize etmeleri için güçlü bir temel sunar.

 

Feyza SAK

Sosyolog

 

KAYNAKLAR

https://commission.europa.eu/

https://www.epa.gov/

ISO 14040 LCA Standartları