LEL ölçümleri; (Lower Explosive Limit – Alt Patlama Limiti) patlama riski, endüstriyel tesislerden madenlere, laboratuvarlardan depolama alanlarına kadar birçok sektörde ciddi bir tehdit oluştururken bu riskin kontrol altına alınmasında en etkili yöntemlerden biridir.

LEL Nedir ve Neden Önemlidir?

LEL, yanıcı bir gaz veya buharın havada patlama yaratabilecek en düşük konsantrasyon seviyesini ifade eder. Bu limitin üzerinde, gaz-hava karışımı patlamaya yol açabilecek kadar yoğundur. LEL ölçümleri, bu kritik seviyeye yaklaşmadan önce ortamda alınması gereken önlemleri belirlemeye yardımcı olur.

Bir gazın LEL seviyesi, türüne göre değişiklik gösterir. Örneğin, metanın LEL değeri %5 iken, hidrojenin %4’tür. Bu değerlerin aşılması, özellikle kapalı alanlarda, yüksek düzeyde patlama riskine yol açar.

LEL Ölçümlerinin Gerekli Olduğu Alanlar

1. Petrokimya ve Rafineri Tesisleri

Petrol ürünlerinin işlenmesi sırasında, metan, propan ve benzeri yanıcı gazların açığa çıkma riski yüksektir. LEL ölçümleri, bu tür tesislerde hayati öneme sahiptir.

2. Madencilik Sektörü

Kömür madenleri gibi yeraltı işletmelerinde metan gazı birikimi sık rastlanan bir durumdur. Bu nedenle, LEL ölçümleri hem patlama riskini azaltmak hem de çalışan güvenliğini sağlamak için gereklidir.

3. Kimya Endüstrisi

Uçucu organik bileşiklerle çalışan kimyasal tesislerde LEL ölçümleri, buhar yoğunluklarının kontrol altına alınmasını sağlar.

4. Depolama ve Nakliye Alanları

Yanıcı sıvıların ve gazların depolandığı veya taşındığı alanlarda, gaz birikimlerini tespit etmek için LEL ölçümleri kritik rol oynar.

5. Arıtma Tesisleri ve Atık Yönetimi

Kanalizasyon gazları veya biyogaz sistemlerinden açığa çıkan metan gibi patlayıcı gazların izlenmesi için bu ölçümler yapılmalıdır.

6. Enerji Tesisleri

Doğal gaz ile çalışan enerji santrallerinde, sistemlerin güvenli bir şekilde işlemesi için sürekli LEL izleme gereklidir.

LEL Ölçümleri Nasıl Yapılır?

LEL ölçümleri, taşınabilir veya sabit gaz algılama cihazları ile gerçekleştirilir. Bu cihazlar, patlayıcı gazların konsantrasyonunu sürekli olarak ölçer ve kritik seviyelere ulaşıldığında alarm verir.

• Sabit Dedektörler: Sürekli izleme gerektiren yerlerde kullanılır.
• Taşınabilir Dedektörler: Saha çalışmaları ve geçici işlerde kullanıma uygundur.

Doğru ölçüm yapmak için kullanılan cihazların düzenli olarak kalibre edilmesi gerekir.

LEL Ölçümlerinde Güvenlik Standartları

LEL ölçümleri, uluslararası standartlara uygun şekilde gerçekleştirilmelidir. İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) yönetmelikleri, özellikle yanıcı gazlarla çalışan sektörlerde bu ölçümlerin zorunlu hale getirilmesini sağlar.

Kısacası; LEL ölçümleri, hem çalışanların güvenliğini sağlamak hem de tesislerde meydana gelebilecek maddi kayıpları önlemek adına vazgeçilmezdir. Hangi sektörde olursanız olun, bu ölçümlerin düzenli olarak yapılması hayati bir gerekliliktir.

Unutmayın, önleyici bir yaklaşım her zaman daha düşük maliyetlidir ve insan hayatını korumanın en etkili yoludur.

 

Feyza SAK

Kimyager

 

KAYNAKLAR:

https://www.nfpa.org/

https://www.osha.gov/

https://haliccevre.com/images/PDF/yp4.pdf