Maden Atıkları; madenlerin aranması, çıkarılması, hazırlanması ve zenginleştirilmesi veya depolanması sonucunda oluşan katı veya şlam/sulu çamur şeklinde madde veya malzemeye denir.

Maden; yer kabuğunda ve su kaynaklarında doğal olarak bulunan ekonomik ve ticari değeri olan petrol, doğal gaz, jeotermal ve su kaynakları dışında kalan her türlü maddedir. Cevher ise; Jeolojik ortamlardan içeriğindeki ekonomik değerlerden yararlanmak üzere çeşitli madencilik uygulamaları ile çıkarılarak, doğrudan ve/veya belirli zenginleştirme işlemlerine tabi tutularak ekonomiye kazandırılan doğal kaynak varlıklarına denir. Cevherleşme ihtiva etmeyen veya mevcut ekonomik ve teknik şartlara göre zenginleştirilmesi mümkün olmayan, ancak işletme gereği üretilmesi zorunlu olan ve kazı işlemi dışında herhangi bir işleme tabi tutulmamış madde veya malzemeye ise pasa denir.

Madencilik sektörü, ekonomik kalkınma için kritik öneme sahip olsa da faaliyetlerinden kaynaklanan atıklar, çevre ve insan sağlığı üzerinde önemli riskler oluşturabilir. Bu nedenle, Maden Atıkları Yönetmeliği, sürdürülebilir bir madencilik sektörü yaratılması ve çevrenin korunması için önemli bir çerçeve sunar.

Madenler üzerinde gerçekleştirilen termal imalat işlemleri, ergitme ya da izabe dahil metalürjik işlemler ve benzeri endüstriyel prosesler dışında kalan, boyut değişikliği, sınıflandırma, ayırma ve özütleme amacıyla yapılan fiziksel, kimyasal, biyolojik işlemlerin tek tek veya birlikte uygulamaları sonucunda ekonomik değeri olan madde ve malzemelerin kazanılmasına yönelik işlemler cevher zenginleştirme işlemleri olarak nitelenebilir.

Madencilik sektörü, ekonomik kalkınma için kritik öneme sahip olsa da faaliyetlerinden kaynaklanan atıklar, çevre ve insan sağlığı üzerinde önemli riskler oluşturabilir. Bu nedenle, Maden Atıkları Yönetmeliği, sürdürülebilir bir madencilik sektörü yaratılması ve çevrenin korunması için önemli bir çerçeve sunar.

Kimleri Kapsıyor?

 

Maden Atıkları Yönetmeliği, madencilik faaliyetleri sonucu ortaya çıkan atıkların yönetiminden sorumlu olan tüm paydaşları kapsar:

• Madencilik Şirketleri: Çevresel etkileri minimize etmek ve atıkların doğru şekilde bertarafından sorumludur.
• Çevre Danışmanlık Firmaları: Atık yönetimi planlarını hazırlayarak uyumu denetler.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı: Yönetmeliğin uygulanmasını denetler ve gerekli düzenlemeleri yapar.
• Yerel Yönetimler: Atık depolama alanlarının kurulumu ve denetimi konusunda yetkilidir.

Neyi Kapsıyor?

Yönetmelik, madencilik faaliyetlerinden kaynaklanan atıkların doğru yönetilmesi için gereklilikleri belirler. Bu kapsamda:

1. Atık Sınıflandırması:
   • Tehlikeli atıklar (asidik drenaj oluşturan veya zehirli metaller içeren).
   • Tehlikesiz atıklar (doğal olarak zararsız malzemeler).
2. Atık Depolama Alanları:
   • Depolama alanlarının yer seçimi, tasarımı ve işletimi.
   • Taşma, sızıntı veya küzeyleme risklerinin minimize edilmesi.

1. Atık Yönetim Planları:
   • Atıkların miktarı ve niteliğine uygun bertaraf yöntemlerinin belirlenmesi.
2. Denetim ve Raporlama:
   • Faaliyetlerin düzenli olarak denetlenmesi ve raporlanması.

Neden Önemli?

Madencilik faaliyetlerinden kaynaklanan atıklar, ciddi çevresel etkiler yaratabilir:

• Asit Kaya Drenajı (AKD): Atıklardaki sülfür minerallerinin oksidasyonu sonucu ortaya çıkan asidik sızıntı, su kaynaklarını kirletebilir.
• Ağır Metal Kirliliği: Yeraltı ve yüzey sularına karışan ağır metaller, ekosistemlere zarar verebilir.
• Toprak Kirliliği: Yanlış depolama uygulamaları toprak verimliliğini düşürebilir.

Bu etkilerin önlenmesi hem çevre hem de insan sağlığını korumak adına kritik önem taşır.

Ne Yapılacak?

Yönetmelik, maden atıklarının yönetimi için aşağıdaki adımları zorunlu kılar:

1. Atık Sınıflandırması: Şirketler, faaliyetlerinden kaynaklanan atıkları sınıflandıracak.
2. Atık Yönetim Planı Hazırlama: Her madencilik işletmesi, bir atık yönetim planı oluşturacak ve onaya sunacak.
3. Denetimler: Periyodik olarak denetim yapılacak ve uyum sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilecek.
4. Kapatma Planları: Faaliyet sonunda, sahaların çevreye zarar vermemesi için kapatma planları uygulanacak.

Nasıl Yapılacak?

Yönetmelik kapsamında uygulanacak yöntemler:

• Bilimsel Tabanlı Yaklaşımlar: Atıkların özelliklerini belirlemek için laboratuvar testleri yapılacak (statik ve kinetik testler gibi).
• Teknolojik Çözümler: Atık depolama tesislerinde sızıntı kontrol sistemleri kurulacak.
• Eğitim ve Farkındalık: İşletme çalışanlarına ve paydaşlara yönetmelik kapsamında eğitimler verilecek.

Maden Atıkları Yönetmeliği, çevresel etkileri minimize ederek hem doğayı koruma hem de sektörün sürekliliğini sağlama amacı gütmektedir.

 

Feyza SAK

Kimyager

 

KAYNAKLAR

https://www.resmigazete.gov.tr/