Marmara Denizi’ nin üstünü bir bataklık gibi kaplayarak altındaki ekolojik yaşamı tehdit eden müsilaj sorununu çözebilmek için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Marmara Denizi Eylem Planı oluşturulmuştu. Bu kapsamda da 2021/10 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile bir Koordinasyon Kurulu oluşturulmuştu. Bu Kurul tarafından 15.06.2021 tarihinde düzenlenen toplantıda bazı kararlar alındı. Örneğin; “Marmara Denizine kirlilik taşıyan noktasal kaynakların tamamının kontrol altına alınabilmesi için, arıtma yöntemine ve debisine bakılmaksızın tüm arıtma tesislerinin online olarak izlenmesine yönelik mevzuat çalışması yapılması”  ve “soğutma sularının tesislerin girişinde de online olarak izlenmesine yönelik mevzuat çalışması yapılması”. Bu kararlara istinaden de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Müdürlüğü, 02.07.2021 tarihinde 2021/14 sayılı “Marmara Bölgesi’nde Bulunan Atık Su Arıtma Tesislerinin Gerçek Zamanlı İzlenmesi Genelgesi” ni yayımlanmıştır.

Kesikli çalışan tesisler hariç, Genelge kapsamında yer alan atık su arıtma tesisleri, ön arıtma tesisleri, derin deniz deşarjı yaparak çıkış sularını alıcı ortama deşarj eden tesislerin; arıtma tesisi giriş ve çıkış debileri ile numune alma yönünden Bakanlık tarafından online takip edileceği, ayrıca Sürekli İzleme Merkezi (SİM) üzerinden, uzaktan otomatik numune aldırma yöntemi ile ilgili tesislerde 7/24 teknolojik denetim yapabilecektir. Söz konusu iller Balıkesir, Bursa, Çanakkale, İstanbul, Kocaeli, Tekirdağ ve Yalova’ dır.

 

 

Yine bu Genelge kapsamında, suyu ısı transferi amaçlı (soğutma suları) kullanarak alıcı ortama deşarj eden tesislerin;  giriş ve çıkış suyu debi ve sıcaklık değerleri ölçümlerini online bağlantı yaparak anlık olarak SİM’e aktaracağı, bu tesislerin giriş ve çıkışlarında debi ve sıcaklık yönünden Bakanlıkça online takibe alınacağı, Marmara Denizi’ne sıcaklık yönünden etkilerin anlık verilerle değerlendirileceği bildirilmektedir.

Bu bağlamda adı geçen illerdeki ilgili firmalar Genelge esasları gereği izleme sistemini teşkil ederek en geç 31.12.2021 tarihine kadar SİM’ e (Sürekli İzleme Merkezi) online bağlantılarını sağlayacaktı.

 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 22.03.2015 tarihli ve 29303 sayılı “Sürekli Atıksu İzleme Sistemleri (SAİS) Tebliği” nde şöyle belirtmiştir;  ‘kurulu kapasitesi 5.000 m³/gün ve üzerinde olan; atıksu arıtma tesisleri, ön arıtma tesisleri, derin deniz deşarjı yapan ve suyu ısı transferi amaçlı (soğutma suları) kullanarak alıcı ortama deşarj eden tesislerin çıkışları gerçek zamanlı (on-line) olarak izlenmekte ve ölçülen veriler Bakanlığımız Sürekli İzleme Merkezi (SİM)’ne anlık aktarılmaktadır’. Bununla birlikte, 2021/14 Sayılı “Marmara Bölgesinde Bulunan Atıksu Arıtma Tesislerinin Gerçek Zamanlı İzlenmesine Dair Genelge” 1. ve 2. Maddeleri gereği;

1. a) “Kurulu kapasitesi 1.000 m³/gün ile 5.000 m3/gün aralığında olan, atıksu arıtma tesisleri, ön arıtma tesisleri, derin deniz deşarjı yaparak çıkış sularını alıcı ortama deşarj eden tesisler (kesikli çalışan tesisler hariç); arıtma tesisi giriş ve çıkış debileri ile numune alma yönünden Bakanlığımızca on-line takip edilecektir.”
2. b) “Kurulu kapasitesi 1.000 m³/gün ile 5.000 m3/gün aralığında olan ve suyu ısı transferi amaçlı (soğutma suları) kullanarak alıcı ortama deşarj eden tesisler; giriş ve çıkışlarında debi ve sıcaklık yönünden Bakanlığımızca on-line takibe alınacaktır. Mevcut durumda çıkışlarında SAİS kurulu soğutma suyu tesisleri; giriş suyunda da debi ve sıcaklık ölçümü yaparak sonuçlarını on-line bağlantı ile SİM’e aktaracaktır.”

Söz konusu Genelge kapsamına giren tesisler için uygulamada herhangi bir tereddüt yaşanmamasını sağlamak amacıyla, bazı teknik hususların ortaya konması uygun görülmüştür. İşte bu hususlar şu şekilde sıralanabilir:

1) Bahse konu Genelge kapsamına giren tesislerde teşkil edilecek numune alma cihazı, Tebliğ ilgili maddesinde belirtildiği gibi dijital sinyal ile otomatik numune alabilecek kabiliyette, alınan numuneyi soğutarak koruyan, otomatik sıralı soğutmalı çoklu, TS ISO-5667-10 standardına uyumlu bir numune alma cihazı olacaktır.

2) Genelge ile amaçlanan Bakanlıkça gerekli görüldüğünde uzaktan tetikleme ile otomatik numune alınabilmesidir. Böylelikle dijital ortamda uzaktan denetim yapılabilecektir.

3) Mevcut SAİS kabinlerinde yer alan otomatik numune alma cihazlarında ölçüm kabini olup arıtma tesisi çıkış suyu sürekli izlenmektedir ancak söz konusu Genelge kapsamındaki tesislerde herhangi bir ölçüm veya analiz işlemi olmayacağından, hali hazırda SAİS kabinlerinde uygulanan sınır değerlerinin girilerek bir senaryo işletilmesi, sınır aşımlarında otomatik numune alımı vb. ölçüme dayalı işlemler Bakanlığımızca başka bir düzenleme yapılıncaya kadar bu Genelge kapsamına giren tesislerde gerekli görülmemiştir.

4) Arıtma tesisi giriş ve çıkışlarında teşkil edilecek debimetre ve otomatik numune alım cihazı için kabin veya kamera zorunluluğu yoktur, ancak tesisin bulunduğu yer ve coğrafi koşullar göz önüne alınarak, cihazların çalışma koşullarının etkilenmemesi için kabin veya başka gerekli fiziki tedbirler ilgili tesis tarafından dikkate alınmalıdır.

5) Numune alma cihazına dijital kilit veya anahtar eklenerek numunelerin güvenliği sağlanacaktır.

6) Tesisler debi, sıcaklık ve numune alma cihazlarının bağlantı ve kurulum alt yapısını hazırladıktan sonra Bakanlığa başvuracağı resmi yazı Ek’inde lab.csb.gov.tr ve sim.csb.gov.tr adresleri “ Dosya İndir-Duyurular” kısmından temin edilen “SAİS Envanter Formu” gerekli bilgiler doldurulmuş şekilde yer alacaktır. (Başvuru Dosyası gönderilmeyecektir).

Feyza YALÇIN

Kimyager

 

KAYNAK

https://haliccevre.com/

https://www.csb.gov.tr/