Net sıfıra giden yolda, şirketlerin sera gazı emisyonlarını ölçmenin ve değerlendirmenin ana yollarından biri, bunlara üç farklı ‘kapsam’ içinde bakmaktır.

Neden üç emisyon kapsamı var?

Emisyonları azaltmak adına harekete geçmek için, ilk etapta nereden kaynaklandıklarını anlamamız ve ölçmemiz gerekiyor.

Üç kapsam, bir şirketin kendi operasyonlarında ve daha geniş ‘değer zincirinde’ (tedarikçileri ve müşterileri) yarattığı farklı türdeki emisyonları kategorize etmenin bir yoludur.

Neden “gruplar” veya “türler” yerine “kapsamlar” olarak adlandırıldıkları açık değil, ancak bu isim dünyanın en yaygın kullanılan sera gazı muhasebe standardı olan Sera Gazı Protokolü’nden geliyor.

Sera Gazı Protokolünün kendisinin belirttiği gibi: “Kapsam 1, Kapsam 2 ve Kapsam 3 emisyonlarını içeren tam bir sera gazı emisyon envanteri geliştirmek, şirketlerin tüm değer zinciri emisyonlarını anlamalarına ve çabalarını en büyük azaltma fırsatlarına odaklamalarına olanak tanır”.

 

Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonlarının tanımları

Temel olarak Kapsam 1 ve 2, bir şirketin sahip olduğu veya kontrol ettiği emisyonlardır, oysa Kapsam 3 emisyonları şirketin faaliyetlerinin bir sonucudur ancak sahip olmadığı veya kontrol etmediği kaynaklardan meydana gelir.

Kapsam 1 emisyonları

Kapsam 1, bir kuruluşun doğrudan sahip olduğu veya kontrol ettiği kaynaklardan kaynaklanan emisyonları kapsar – örneğin, araç filomuzda yakıt yakmaktan (eğer elektrikle çalışmıyorlarsa).

Kapsam 2 emisyonları

Kapsam 2, bir şirketin satın aldığı ve kullandığı enerji üretilirken dolaylı olarak neden olduğu emisyonlardır. Örneğin, elektrikli filo araçlarımız için, kullandıkları elektriğin üretiminden kaynaklanan emisyonlar bu kategoriye girer.

Kapsam 3 emisyonları

Kapsam 3, şirketin kendisi tarafından üretilmeyen ve şirket tarafından sahip olunan veya kontrol edilen varlıklardan kaynaklanan faaliyetlerin sonucu olmayan, ancak şirketin değer zincirinin yukarı ve aşağı kısımlarında dolaylı olarak sorumlu olduğu kişiler tarafından üretilen emisyonları kapsar. Bunun bir örneği, tedarikçilerden ürün satın aldığımız, kullandığımız ve elden çıkardığımız zamandır. Kapsam 3 emisyonları, kapsam 1 ve 2 sınırları içinde olmayan tüm kaynakları içerir.

Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonlarımızı azaltmak ne kadar kolay?

Yalnızca emisyonların ötesinde maliyet ve pratiklik gibi pek çok husus vardır, ancak bir dereceye kadar filomuzun düşük veya sıfır emisyonlu olmasını seçebilir, binalarımızın nasıl ısıtılacağını belirleyebilir ve bir üretici emisyonları azaltmanın yollarını arayabilir

Bununla birlikte, bir alkolsüz içecek üreticisi, plastik şişelerini nasıl atacağımızı kontrol edemez ve bir cihaz üreticisi, çamaşır makinelerimizde en fazla veya en az çevre dostu ayarları kullanıp kullanmadığımıza karar veremez.

Kapsam 1 ve 2 için emisyonları ölçmek biraz daha kolaydır. Örneğin, enerji kullanımı için şirketler, doğrudan gaz ve elektrik alımlarını ilgili sera gazları için bir değere dönüştürmek için gereken verileri sağlayabilir.

Bununla birlikte, birçok kuruluş için kapsam 3 emisyonları, toplam emisyonların açık ara en yüksek oranını oluşturmaktadır. Ne yazık ki bunlar da genellikle azaltılması en zor olanlardır. Bir şirketin bunları azaltmak için alabileceği önlemlerden bazıları, emisyonlarını azaltmak için mevcut tedarikçiler ve onların müşterileriyle birlikte çözümler üzerinde çalışmaktır.

 

Feyza YALÇIN
Sosyolog
 

KAYNAKLAR

https://www.nationalgrid.com