Ototoksisite Nedir?

 

Ototoksisite; kimyasal etkenler sebebiyle koklea sistemi (kulak salyangozu) ve/veya vestibüler sistemin zarar görmesi neticesinde işitme bozukluğu ve/veya baş dönmesi gibi durumların ortaya çıkmasıdır. Bazen kullanılan ilaçlar da buna sebep olabilir. Vestibüler sistem, beynimize hareket, kafa pozisyonu ve mekansal yönelim hakkında bilgi sağlamaktan sorumlu duyusal bir sistemdir; aynı zamanda dengemizi korumamızı, hareket sırasında başımızı ve vücudumuzu stabilize etmemizi ve duruşu korumamızı sağlayan motor fonksiyonları ile de ilgilidir. Kısacası ototoksisite için; zarar veren ilaçlara veya kimyasallara maruz kalmaktan kaynaklanan bir çeşit kulak zehirlenmesidir diyebiliriz (oto = kulak, toksisite = zehirlenme). İç kulak hem işitmede  hem de dengede yer aldığından, ototoksisite bu duyuların birinde veya her ikisinde rahatsızlıklara neden olabilir. Beynin iç kulaktan işitme ve denge bilgisi alan kısımları da zehirden etkilenebilir, ancak bu teknik olarak ototoksisite olarak değil, daha çok nörotoksisite denir.

Ototoksik kimyasallar, kulağın hangi bölgesine etki ediyorlarsa ona göre isimlendirilirler; nörotoksikanlar, kokleotoksikanlar veya vestibülotoksanlar olarak.

Ototoksik Kimyasallar ve İlaçlar Nelerdir?

İşçiler bu kimyasallara maruz kaldıklarında, yüksek gürültü seviyelerinde çalışırken işitme kaybı riski artar. Bu kombinasyon genellikle gürültünün seviyesine, kimyasalın dozuna ve maruz kalma süresine bağlı olarak geçici veya kalıcı olabilecek işitme kaybıyla sonuçlanır. Bu işitme bozukluğu, makinistlerden itfaiyecilere kadar birçok meslek ve sektörü etkilemektedir.

Bugün piyasada bilinen 200′ den fazla ototoksik ilaç (reçeteli ve reçetesiz) bulunmaktadır. Bunlar ciddi enfeksiyonları, kanseri ve kalp hastalığını tedavi etmek için kullanılan ilaçları içerir. Bu ilaçların neden olduğu işitme ve denge sorunları, ilaç tedavisi kesildiğinde genelde normale döner. Ancak bazen de hasar kalıcıdır.

Bazı Ototoksik Kimyasal ve İlaçlar

İlaç:

– Aminoglikozidik antibiyotikler (örneğin streptomisin, gentamisin) ve diğer bazı antibiyotikler (örn. Tetrasiklinler)

– Döngü diüretikleri  (örn. Furosemid, etakriik asit)

– Bazı analjezikler  ve antipiretikler  (salisilatlar, kinin, klorokin)

– Bazı antineoplastik ajanlar (örn. Sisplatin, karboplatin, bleomisin).

Kimyasallar:

Karbon disülfür, n-heksan, toluen, p-ksilen, etilbenzen, n-propilbenzen, stiren ve metilstiren, trikloroetilen.

Asfiksanlar (Boğucu Maddeler):

Karbon monoksit, hidrojen siyanür ve tuzları, tütün dumanı

Nitriller:

3-Butenenitril, cis-2-pentenenitril, akrilonitril, cis-krotononitril, 3,3′-iminodipropionitril.

Metal ve Metal Bileşikleri

Civa bileşikleri, germanyum dioksit, organik kalay bileşikleri, kurşun.

 

Feyza YALÇIN
Kimyager

Kaynaklar:
https://vestibular.org/

https://www.asha.org/

https://www.osha.gov/