Kasıtlı olarak ozon yayan iç mekan “hava temizleyicileri” veya hava temizleyicileri genellikle “ozon jeneratörleri” olarak adlandırılır. Ozon diğer bazı moleküllerle reaksiyona girdiğinden, üreticiler bu cihazların ürettiği ozonun havayı temizleyebileceğini ve havadaki partikülleri, kimyasalları, küfü, virüsleri, bakterileri ve kokuları temizleyebileceğini iddia ediyorlar. Ancak ozon aşırı derecede yüksek, güvenli olmayan seviyelerde kullanıldığında ciddi bir sağlık riski oluşturur.

Ozon (O₃), keskin kokulu renksiz, mavi bir gazdır. Ozona maruz kalma baş ağrısı, öksürük, boğaz kuruluğu, nefes darlığı, göğüste ağırlık hissi ve akciğerlerde sıvıya neden olabilir. Daha yüksek seviyelerde maruz kalma, daha şiddetli semptomlara neden olabilir. Kronik maruziyet astıma neden olabilir. Ozona maruz kalan işçiler zarar görebilir. Maruz kalma seviyesi doza, süreye ve yapılan işe bağlıdır.

Ozon birçok sektörde kullanılmaktadır. Hava ve içme suyunun arıtılmasında, endüstriyel atık arıtmada, yağlarda, ağartmada ve mumlarda ve diğer kimyasalların yapımında kullanılır. Ozona maruz kalma riski taşıyan işçilerin bazı örnekleri aşağıdaki gibidir:

• Yüksek seviyelerde ozon bulunan alanlardaki açık hava çalışanları
• Kağıt ve selüloz fabrikalarındaki fabrika işçileri
• Atık su arıtma tesislerinde çalışanlar
• Depolama suyunu işleyen balıkçılık işçileri

2003 senesinde dünyayı sarsan SARS salgını bizlere kapalı ortamda solunum yolu hastalıklarının bulaşmasının ne kadar kolay ve bir o kadar da korkunç sonuçları olduğunu göstermiştir. Günümüze geldiğimizde benzer durumu COVİD-19 pandemisi ile tekrar tecrübe etmekteyiz.

Günümüzün neredeyse tamamına yakın bir kısmını kapalı ortamlarda geçiren kişiler olarak soluduğumuz iç ortam havasının dekontamine olması gerekir. Bunun için de hava dezenfeksiyonu sağlamak şarttır.

Bu yüzden ozon jeneratörlerinin kullanılmadan evvel maruziyet testlerinin yaptırılmış olması gerekir. Bu testleri de konuyla ilgili kapsamda akreditasyonu olan bir laboratuvarın yapması gerekmektedir.

Feyza YALÇIN

Kimyager

KAYNAKLAR:

The California Air Resources Board https://ww2.arb.ca.gov/

U.S. Environmental Protection Agency https://www.epa.gov/