Sikloheksanon ( C₆H₁₀ )O, CAS No. 108-94-1), Anon, Sikloheksil keton, Pimelik keton isimleriyle de anılan; sikloheksanın oksidasyonu veya fenolün dehidrojenasyonu yoluyla elde edilen renksiz yağlı bir sıvıdır.

Sikloheksanon, naylon, kaprolaktam ve adipik asit üretiminde önemli bir kimyasal hammadde ve ana ara maddedir. Aynı zamanda, özellikle nitroselüloz, vinil klorür polimerleri ve bunların kopolimerlerini veya metakrilat polimerlerini içeren boyalar gibi önemli bir endüstriyel çözücüdür. Organofosforlu pestisitler ve benzeri birçok pestisit için mükemmel bir solvent olarak, boyalar için bir solvent olarak, piston tipi havacılık yağlayıcıları için viskoz bir solvent olarak ve gres, mum ve kauçuk için bir solvent olarak kullanılır. Ayrıca ipek boyama ve matlaştırma için tesviye maddesi, metallerin parlatılması için yağ çözücü ve ahşap renklendirme ve cilalama için kullanılır. Oje gibi kozmetik ürünler için yüksek kaynama noktalı bir çözücü olarak kullanılır.

2014 yılında Kore’de işyerinde sikloheksanon üretimi 256.931 tondur ve 8.399 işçi siklohheksanon’a maruz kalmıştır. Sikloheksanon için mesleki maruziyet limitinin, zaman ağırlıklı ortalama (TWA) olarak 25 ppm ve kısa süreli maruz kalma limiti (STEL) olarak 50 ppm olduğu tahmin edilmektedir.

Sikloheksanonun toksisitesi insanlarda ve deney hayvanlarında nadiren belgelenmiştir. Maruz kalma yolları; soluma, cilt emilimi, yutma, cilt ve/veya göz temasıdır. Hedef organlar ise gözler, deri, solunum sistemi, merkezi sinir sistemi, karaciğer ve böbreklerdir. Belirtileri tahriş gözler, cilt, mukoza zarı; baş ağrısı; narkoz, koma; dermatit; Hayvanlarda: karaciğer, böbrek hasarıdır.

Teneffüs yoluyla insan maruziyeti solunum sisteminde tahrişe neden olur. Büyük miktarlarda sikloheksanonun solunması sinir sistemi depresyonuna neden olabilir ve gözü ve cildi tahriş edebilir. Sikloheksanonun akut inhalasyon toksisitesini incelemek için sikloheksanon toksikolojik deneyleri yapıldı ve sonuç , sıçanlarda > 2.000 ppm bir LD50 değeri gösterdi. Ek olarak, sikloheksanonun inhalasyon çalışması, tavşan ve maymunda merkezi sinir sistemi depresyonunun yanı sıra karaciğer ve böbrek dejenerasyonunu ortaya çıkardı.

 

Feyza YALÇIN
Kimyager

 

 

KAYNAKLAR
https://www.cdc.gov/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
http://www.lulichem.com/