SINIRDA KARBON DÜZENLEME MEKANİZMASI (SKDM)
Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM), Avrupa Birliği (AB) tarafından iklim değişikliğiyle mücadele ve karbon emisyonlarını azaltma amacıyla geliştirilen bir ticaret politikası aracıdır.
İklim değişikliği ve çevresel sürdürülebilirlik, ülkeler arası ticaret politikalarına yeni bir boyut kazandırdı. Bu çerçevede, Avrupa Birliği (AB), 2021 yılında “Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması” (SKDM) adı verilen bir sistem geliştirdi. SKDM, karbon yoğun üretim süreçlerine sahip ülkelerden AB’ye yapılan ithalatları karbon maliyetleri üzerinden vergilendirmeyi amaçlıyor.
SKDM, AB sınırlarına ithal edilen belirli sektörlerdeki ürünlere bir karbon fiyatı getirilmesini öngörüyor. Demir-çelik, çimento, elektrik, gübre ve alüminyum gibi sektörlerden gelen ithal ürünlerde karbon emisyonları hesaplanarak bir tür sınırda karbon maliyeti uygulanıyor. Bu mekanizma, AB’nin iklim hedefleri doğrultusunda karbon yoğun üretim süreçlerine sahip ülkelerden yapılan ithalatları sınırlamayı hedefliyor.
Bu yaklaşım, üç temel amaca hizmet ediyor:
- Karbon Kaçağını Engellemek: AB içindeki üreticiler, karbon salınımlarını azaltmak için maliyetli tedbirler alırken, diğer ülkelerde düşük maliyetli üretim süreçleri sürdürülebiliyor. Bu nedenle, AB sınırındaki ürünlere karbon vergisi koymak, üreticilerin daha düşük karbon maliyetli bölgelere kaymasını engelliyor.
- Yeşil Dönüşümü Küresel Ölçekte Teşvik Etmek: SKDM, yalnızca AB içerisinde değil, AB dışındaki ülkelerde de karbon azaltma çabalarını hızlandırmayı hedefliyor. Diğer ülkelerin, AB pazarına erişim sağlayabilmek adına karbon ayak izlerini düşürmeleri gerekecek.
- Avrupa Yeşil Mutabakatına Uyum Sağlamak: 2050 yılına kadar net sıfır emisyon hedefi bulunan AB, SKDM ile bu hedefin desteklenmesi için ticaret politikasını da dönüştürüyor.
SKDM kapsamında, karbon yoğun sektörlerden AB’ye ithalat yapan işletmeler, ithal ettikleri ürünlerin karbon içeriklerini beyan etmekle yükümlü olacak. Ürünlerin karbon ayak izi AB’nin Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) ile uyumlu olarak değerlendirilecek. İthalatçılar, bu değerlere göre belirlenen karbon maliyetini ödemek zorunda kalacaklar. AB, bu sayede küresel üretim standartlarını daha sürdürülebilir bir yönde etkilemeyi amaçlıyor.
Küresel Ekonomi Üzerindeki Olası Etkileri
SKDM’nin uygulanmasıyla, dünya genelinde düşük karbon emisyonlu üretim süreçlerine geçiş hızlanacak. Bu, sadece AB pazarına ürün ihraç eden şirketleri değil, aynı zamanda karbon yoğun sektörlerde faaliyet gösteren tüm ülkeleri de etkileyecek. SKDM’nin getirdiği düzenleme, daha fazla ülkenin iklim hedeflerine uyum sağlamak için karbon fiyatlandırma sistemlerini hayata geçirmelerine yönelik bir baskı oluşturacak.
Özellikle gelişmekte olan ülkeler açısından SKDM, yeni yatırımlar ve teknolojik dönüşüm ihtiyacını doğuruyor. Örneğin, çimento ya da demir-çelik gibi sektörlerde karbon emisyonlarını azaltmak için teknolojik yenilikler veya karbon dengeleme yöntemleri geliştirilmesi gerekecek.
SKDM’nin Geleceği ve Beklenen Gelişmeler
SKDM, küresel iklim politikalarının şekillenmesinde etkili bir adım olarak kabul ediliyor. Avrupa dışında da Amerika Birleşik Devletleri ve bazı Asya ülkeleri benzer karbon fiyatlandırma mekanizmalarını değerlendirmeye başladı. Bu durum, karbon yoğun sektörlerin iklim değişikliğiyle mücadeleye daha fazla katkı sunmalarını sağlayabilir.
SKDM’nin uygulamaya geçmesiyle birlikte, daha fazla ülkenin kendi karbon düzenleme politikalarını hayata geçirmesi bekleniyor. Dolayısıyla, SKDM hem AB içerisinde hem de küresel ölçekte yeşil ekonomiye geçişi hızlandıracak kritik bir mekanizma olarak dikkat çekiyor.
SKDM, Avrupa Birliği’nin karbon emisyonlarını azaltmak ve iklim değişikliğiyle mücadele etmek amacıyla geliştirdiği güçlü bir politika aracı. Sadece AB içinde değil, dünya genelinde yeşil dönüşümü teşvik eden SKDM, üretim süreçlerinde sürdürülebilirliği ön planda tutmak için önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. AB’nin bu yeni ticaret politikası, karbon yoğun üretim süreçlerini dönüştürme sürecinde küresel bir etki yaratabilir.
Feyza YALÇIN
YESU
KAYNAKLAR