Sürdürülebilirlik, sadece devletlerin ve şirketlerin değil, bireylerin de sorumluluğunu gerektiriyor. Ancak toplumsal farkındalık olmadan bu çabanın kalıcı etkiler yaratması mümkün değil. Türkiye’nin bu alandaki mevcut durumu ile Avrupa’nın farkındalık artırma yöntemlerini karşılaştırarak, neler yapılabileceğine dair bir yol haritası çıkarabiliriz.

Türkiye’de Mevcut Durum

Türkiye’de sürdürülebilirlik farkındalığı, genelde devlet projeleri ve sivil toplum kuruluşlarının kampanyalarıyla sınırlı kalıyor. Örneğin:

• Sıfır Atık Projesi, geri dönüşüm bilincini artırma yönünde önemli bir adım oldu.
• Bazı belediyeler, plastik kullanımını azaltmaya yönelik kampanyalar düzenliyor.
• Üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları, çevre temalı etkinlikler ve projelerle bu konuda farkındalık yaratmaya çalışıyor.

Ancak bireysel farkındalık henüz yaygın değil. Geri dönüşüm alışkanlıkları sınırlı, enerji tasarrufu veya yeşil tüketim bilinci ise genel olarak düşük.

Avrupa’da Farkındalık Yöntemleri

Avrupa’da toplumsal farkındalık, bütüncül ve sürekli uygulamalarla destekleniyor:

1. Eğitimle Başlayan Farkındalık

Avrupa’da birçok ülkede çevre eğitimi, anaokulundan itibaren müfredata dahil ediliyor.

• Finlandiya: Çocuklar, geri dönüşüm ve enerji tasarrufu gibi konuları günlük hayatın bir parçası olarak öğreniyor.
• Almanya: Geri dönüşüm sistemi (Pfand) ile hem bireyler hem de çocuklar için somut bir bilinç oluşturuluyor.

2. Teşvik Mekanizmaları

• İsveç: Enerji verimliliği sağlayan ürünler satın alan bireyler vergi avantajlarından yararlanıyor.
• Hollanda: Toplu taşıma kullanımı özendirilirken, bisiklet gibi çevre dostu ulaşım araçlarına yatırımlar artırılıyor.

3. Görünür Kampanyalar

• İngiltere: Ulusal televizyonlarda iklim değişikliği ve karbon ayak izi hakkında geniş çaplı kamu spotları yayınlanıyor.
• Fransa: Büyük şehirlerde ücretsiz geri dönüşüm merkezleri, bireyleri daha fazla katkıda bulunmaya teşvik ediyor.

4. Yerel Topluluk Projeleri

• Avrupa’da bireyler, yerel düzeyde çevre etkinliklerine katılarak toplulukların bir parçası haline geliyor. Almanya’daki “Temiz Kent Günü” etkinlikleri buna iyi bir örnek.

Türkiye İçin Öneriler

Avrupa’daki bu uygulamalar ışığında, Türkiye’nin farkındalık artırma çalışmalarını geliştirmek için atabileceği bazı adımlar şunlar olabilir:

1. Çevre Eğitiminin Müfredata Dahil Edilmesi:

Çocuklara erken yaşta çevre bilinci kazandırmak, gelecekte daha sürdürülebilir bireyler yetiştirebilir.

1. Teşvik Programlarının Geliştirilmesi:

Geri dönüşüm yapan bireylere indirimler veya enerji tasarrufu sağlayan ürünlere vergi teşvikleri uygulanabilir.

1. Yerel Etkinliklerin Yaygınlaştırılması:

Belediyeler, Avrupa’daki “Temiz Kent Günü” gibi etkinlikler düzenleyebilir.

1. Dijital ve Geleneksel Medyanın Kullanımı:

Ulusal televizyon ve sosyal medyada çevre dostu davranışları teşvik eden kampanyalar düzenlenebilir.

1. Görsel ve Erişilebilir Geri Dönüşüm İmkânları:

Şehirlerde geri dönüşüm kutuları daha görünür ve erişilebilir hale getirilmeli.

 

Toplumsal farkındalık, sürdürülebilir bir gelecek için kritik bir role sahip. Türkiye’nin Avrupa’dan öğreneceği çok şey var, ancak özgün çözümlerle bireylerin bu sürece dahil edilmesi gerekiyor. Eğitimden teşviklere, birey odaklı projelerle çevre bilincini yaygınlaştırmak mümkün.

Feyza SAK

Sosyolog

Kaynaklar

1. Avrupa’da Çevre Eğitimi Uygulamaları – Eurydice
2. İsveç’in Çevresel Teşvik Mekanizmaları – Swedish Environmental Protection Agency
3. Türkiye’de Sıfır Atık Projesi – Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
4. Almanya’da Pfand Sistemi – German Environment Agency