Ürün karbon ayak izi, bir ürünün yaşam döngüsü boyunca atmosfere salınan toplam sera gazı miktarını ifade eder. Bu yaşam döngüsü; ham madde temini, üretim, dağıtım, kullanım ve atık yönetimi aşamalarını kapsar. Karbon ayak izi, genellikle karbondioksit eşdeğeri (CO₂e) cinsinden ölçülür.

Küresel ısınma ve iklim değişikliği, dünyanın karşı karşıya olduğu en büyük sorunlardan biridir. Bu sorunlara çözüm bulma çabalarının bir parçası olarak, karbon ayak izi ölçümü giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Özellikle ürün karbon ayak izi ölçümü, işletmelerin çevresel etkilerini anlamaları ve azaltmaları için etkili bir yöntemdir.

Neden Önemlidir?

1. Çevresel Etkiyi Azaltır: Karbon ayak izi ölçümü, üretim süreçlerindeki çevresel etkileri belirlemeye yardımcı olur. Böylece daha sürdürülebilir alternatifler geliştirilebilir.
2. Tüketici Bilinci Artar: Günümüz tüketicileri, satın aldıkları ürünlerin çevresel etkilerini bilmek istemektedir. Düşük karbon ayak izine sahip ürünler, markaya olan güveni artırır.
3. Yasal Uyumluluk ve Rekabet: Pek çok ülke, karbon salınımlarını azaltmaya yönelik düzenlemeler getirmektedir. Ürün karbon ayak izi ölçümü, işletmelerin yasalara uygun hareket etmesine yardımcı olur. Ayrıca, sürdürülebilirlik odaklı bir yaklaşım, işletmelere rekabet avantajı sağlar.

Karbon Ayak İzi Nasıl Ölçülür?

Karbon ayak izi ölçümü, uluslararası standartlar ve protokoller çerçevesinde yapılır. En yaygın kullanılan standartlar arasında ISO 14067 ve GHG Protokolü bulunmaktadır. Ölçüm süreci şu adımları içerir:

1. Sistem Sınırlarının Belirlenmesi: Ürünün yaşam döngüsünün hangi aşamalarının değerlendirileceğine karar verilir.
2. Veri Toplama: Ham madde tüketimi, enerji kullanımı, lojistik gibi süreçlere dair veriler toplanır.
3. Emisyon Faktörlerinin Kullanımı: Her süreç için emisyon faktörleri uygulanarak karbon salınımı hesaplanır.
4. Raporlama: Elde edilen sonuçlar, şeffaf bir şekilde raporlanır.

 

Türkiye’de ve Avrupa’da Durum

Türkiye: Türkiye’de ürün karbon ayak izi ölçümü konusunda farkındalık artmaktadır. Bazı büyük şirketler bu konuda öncülük etmekte ve düşük karbonlu üretim modelleri geliştirmektedir. Ancak, özellikle KOBİ’ler için farkındalık ve altyapı eksikliği devam etmektedir.

Avrupa: Avrupa Birliği, Yeşil Mutabakat ve Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) gibi girişimlerle karbon emisyonlarını azaltmayı hedeflemektedir. Bu düzenlemeler, Avrupa ile ticaret yapan Türk şirketlerini de doğrudan etkilemektedir.

Sürdürülebilir Gelecek İçin Çözüm Önerileri

Dijitalleşme ve IoT Kullanımı: Üretim süreçlerinin izlenmesi ve karbon ayak izinin hesaplanması için dijital teknolojilerden faydalanılabilir.

Yenilenebilir Enerji: Üretim süreçlerinde fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynakları tercih edilmelidir.

Tedarik Zinciri Optimizasyonu: Ulaşım süreçlerinde düşük karbonlu lojistik yöntemleri kullanılabilir.

Ürün karbon ayak izi ölçümü, işletmelerin sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmalarında kritik bir araçtır. Hem çevreye hem de işletme imajına olumlu katkı sağlayan bu süreç, geleceğin ekonomisinde rekabet avantajı sağlayacak önemli bir unsurdur.

 

Feyza SAK

Yeşil Bina Sertifika Uzmanı

 

KAYNAKLAR:

https://commission.europa.eu/index_en

ISO 14067 Standard

Türkiye Yeşil Mutabakat Eylem Planı