GÜRÜLTÜ NEDİR, GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMÜNÜN ÖNEMİ NEDİR?

Gürültü, akustik açıdan gelişigüzel bir dalga biçiminde ve birbirleriyle harmonik bir ilişkisi olmayan birden çok frekans bileşenine sahip, yüksek basınçlı ve basıncı zaman içinde değişebilen, ani veya sürekli karmaşık sesler topluluğudur. Bu sesler ne kadar anlamsız, ne kadar şiddetli, ne kadar düzensiz ve ne kadar ani olursa, o kadar rahatsız edicidir. İnsanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz etkilemesi, fizyolojik ve psikolojik dengelerini bozması, iş performansını azaltması, çevrenin huzurunu ve sakinliğini yok ederek niteliğini değiştirmesi gibi olumsuz etkileri nedeniyle gürültü için tedbirler alınması gerekmektedir. Bunun için de gürültü ölçümü büyük önem arz etmektedir.

GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMLERİNİN AMACI NEDİR?

Gelen bir şikâyeti değerlendirme, yasalara uygunluğu denetleme, maruz kalan kişi sayısını belirleme, araştırmalar, kalibrasyon doğrulama, arazi kullanım planlaması veya çevresel etki değerlendirmesi (ÇED), ruhsat başvurusu, gürültü haritalama, önlemlerin etkinliğini değerlendirme amacı ile gürültü ölçümleri yapılmaktadır.

GÜRÜLTÜ-TİTREŞİM ÖLÇÜMLERİ NERELERDE YAPILIR?

Ulaşım araçları (kara yolu, demir yolu, hava yolu ve deniz yolu trafiği), açık alanda kullanılan ekipmanlar, şantiye alanları, sanayi tesisleri, atölye, imalathane, işyerleri vb. ile rekreasyon ve eğlence yerlerinden çevreye (dışarıya) yayılan sesler çevresel gürültü kapsamına, maden ve taş ocakları, ulaşım araçları, sanayi ve inşaat makineleri gibi işlemlerden doğan ve yapılarda kullanım alanı dışında başka maksatlarla kullanılan hacimlerdeki faaliyetler sırasında oluşan genellikle katı, sıvı ve gaz ortamlarda yayılan ve insan vücudunca hissedilen mekanik salınım hareketleri çevresel titreşim kapsamına, yapı içindeki mekanik sistemler ve diğer gürültü kaynaklarından doğan ve mekân içinde bulunan insanları olumsuz etkileyen, istenmeyen ve zararlı sesler iç ortam gürültü kapsamına, çalışanların gürültüye ve mekanik titreşime maruz kalmaları sonucu oluşabilecek sağlık ve güvenlik risklerinden korunmalarını sağlamak için kişiler üzerinde yapılan ölçümler ise kişisel maruziyet gürültü ve titreşim kapsamına girmektedir.

GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMLERİ ÖNCESİ HAZIRLIK

Ölçüm öncesinde gürültünün hangi amaçla, ne şekilde, ne kadar süre ile değerlendirileceği, değerlendirme zaman dilimi konularında planlamanın yapılması, ölçüm cihazı donanımının kontrol edilmesi, batarya durumlarının gözden geçirilmesi, ekipmanın kontrolü, doğruluğunu test etmek amacıyla cihaz kalibratörü ile kalibrasyon yapılması, gürültü kaynağı, gürültüden etkilenen alanlar ve gürültünün yayılım yolları hakkında gerekli bilgiler toplanması, araştırmalar yapılması ölçümler için büyük kolaylıklar sağlamaktadır.

GÜRÜLTÜ ÖLÇÜM CİHAZLARI ve ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

Gürültü ölçümleri, ses basınç ölçerler, sürekli ölçüm/izleme sistemleri ve dozimetreler (etki izleme analizi) ile gerçekleştirilir. En yaygın olarak ses basınç ölçerler kullanılmaktadır.

Gürültü değerlendirme ölçüsü, ses basıncı seviyesine dayanan desibel (dB)’dir. Gürültü seviyesinin ölçüsü, kullanılan ağırlık eğrisine göre dBA ya da dBC’dir. A ağırlık eğrisi insan kulağının frekansa bağlı olarak sese olan duyarlılığını en iyi temsil etmekte ve genelde dBA olarak ölçülmektedir. C ağırlık eğrisi darbe gürültüsünün ölçüm ve değerlendirilmesinde kullanılmakta ve dBC olarak ölçülmektedir.

Ses ölçüm cihazlarının özelliklerini tarif eden çeşitli standartlar bulunmaktadır. Bu standartlar ses ölçüm cihazlarını hassasiyet derecelerine göre dört gruba ayırmaktadır. Dört hassasiyet seviyesi birbirinden toleranslarındaki farklılıklar sebebiyle ayrılmaktadır. Tip numarası yükseldikçe tolerans aralığı genişlemektedir. Farklı hassasiyet dereceleri farklı ölçümleri hedeflemektedir.

Çevresel gürültü ölçüm ekipmanı LAeq,T ölçebilmeli, Tip 1 mikrofonu olmalı, standart frekans ağırlıkları A ağırlıklı ve C ağırlıklı olmalı, zaman ağırlıkları F, S ve I ağırlıklı olmalı, A ve C frekans ağırlıklı, darbeli, dalgalı ve periyodik sesler için toplama ve ortalama işlemi yapabilmeli, istatistiksel dağılım (LAN,T) vermeli, 1/1 ve 1/3 oktav bant analizi yapabilme gibi özelliklere sahip olması tercih edilmektedir.

GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Gürültü Ölçümü

Çevresel gürültü ölçümleri ve değerlendirilmesinde, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (ÇGDYY) hükümleri dikkate alınmaktadır. Yönetmelikte, değerlendirme yöntemleri kullanılarak çevresel gürültüye maruz kalma seviyelerinin, hazırlanacak gürültü haritaları, akustik rapor ve çevresel gürültü seviyesi değerlendirme sonuçları esas alınarak çevresel gürültüye maruz kalma seviyelerinin insan sağlığı üzerinde zararlı etkilere sebep olabileceği ve çevresel gürültü kalitesini korumanın gerekli olduğu yerlerde, gürültüyü önleme ve azaltmaya yönelik eylem planlarının hazırlanması ve bu planların uygulanması ile ilgili usul ve esasları konuları ele alınmıştır.

İş Hijyeni kapsamında yapılan gürültü ve titreşim ölçümlerinin değerlendirilmesinde ise Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik ve Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik hükümleri dikkate alınmaktadır. Yönetmelikler de, maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerine yer verilmiştir.

Kaynaklar:
1. Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (04.06.2010, Sayı 27601).
2. http://gurultu.cevreorman.gov.tr
3. Çevresel Gürültü Ölçüm ve Değerlendirme Kılavuzu.
4. Harita Dergisi, “CBS Verilerinden Çevresel Gürültü Haritalarının Hazırlanmasında Kullanılan Tahmin Yönteminin Analizi” (Ocak 2011 Sayı 145).
5. Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik (28.07.2013, Sayı 28721).
6. Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik (28.07.2013, Sayı 28743)

 

Didem YOLSAL KUZU
Çevre Yüksek Mühendisi

 

Diğer Blog Yazılarımız İçin: https://haliccevre.com/blog/                                                               Okumak İsteyebilirsiniz: Binaların Gürültüye Karşı Korunması