EVDEKİ TEHLİKE; FORMALDEHİT
İsminden de anlaşılacağı gibi formaldehit (CH2O); aldehit sınıfından bir kimyasal organik bileşiktir. Alkol sınıfından olan metanolün (CH3OH) oksidasyonu (oksijen ile reaksiyona girmesi) sonucu sıvı halde oluşur. Elektrofilik yapısı sebebiyle çok reaktif özellik sergiler. Oda sıcaklığında hızla gaz faza geçiş yapabilir. Gaz hali renksizdir ama kendine has çok keskin bir kokusu vardır, üstelik zehirlidir.
1905 yılında Leo Hendric Daekeland tarafından keşfi ile plastik çağı başlatan bakalit bir formaldehit türevidir. Motor yakıtları tam yanmadığında formaldehit açığa çıkarırlar fakat buna rağmen dış ortam ölçümlerinde genellikle çok yüksek formaldehit düzeylerine pek rastlanmaz. Asıl tehlikeli seviyeler genelde havasız olan iç mekânlardadır.
Yalıtım amaçlı kullanılan köpüklerde formaldehit sertleştirici olarak kullanılmış olabilir. Büyük ihtimalle mobilyalarınızın üretiminde kullanılan tutkalda da formaldehit bulunuyor. Zaten preslenmiş ürünlerin yapımında tutkal olarak kullanılan reçineler genellikle formaldehit içerirler. Odun esaslı paneller arasında en yüksek formaldehit yayılımı da MDF ürünlerinde görülmektedir. Buradan tahmin edebileceğiniz gibi mutfak tezgâhlarınızdan da ortama sürekli bir formaldehit salınımı söz konusu olabilir. Yine benzer şekilde mutfak dolaplarınız, yer döşemeleriniz, duvar kâğıtlarınız hep benzer riskleri içerir.
Tekstil sektöründe çok sık kullanılan bir kimyasaldır formaldehit. Kumaş boyalarında kullanılması bir yana, kıyafetlerin buruşmasını önlemek ve ütü kalitesini uzun süre koruyabilmek için de kullanılır. Kumaş veya giysileri küflenmeye karşı korumak için de yine bu kimyasaldan yararlanılır. Tabi tekstil boyalarında kullanılması demek, evdeki halıların da yine bir formaldehit kaynağı olabileceği anlamına gelir.
Sigara dumanında da hatırı sayılır derecede formaldehit bulunmaktadır. Üstelik kapalı ortamlarda sigara içildiğinde etrafa siner ve içilmediği zaman bile etkisini sürdürür. Diş macunu, ıslak mendil ve daha birçok kozmetik üründe de bulunması oldukça çarpıcı bir durumdur. Bunlar dışında; katalitik ve gazyağı sobaları, oda spreyleri, deodorantlar, döşeme cilaları, mobilya boyaları ve çeşitli temizlik ürünleri ile her gün her yerde, hatta evimizde bile bizi gizli gizli zehirlemeye devam eder.
Formaldehit maruziyetinin kısa süreli ya da uzun süreli olması çeşit çeşit semptoma neden olur, fakat en korkuncu kanserdir. Kapalı alanlarda sigara içilmemesi, evlerin sık sık havalandırılması; hele ki yeni mobilyalar, tadilat vs söz konusu ise sürekli havalandırma yapılması; mümkünse bir süre o ortamda yaşanmaması alınabilecek bazı önlemlerdendir. Tabi yine en garantili önlem formaldehit içermeyen malzeme ve eşyalar kullanmak olacaktır.
Feyza YALÇIN
Kimyager
Diğer Blog Yazılarımız İçin: https://haliccevre.com/blog/ Okumak İsteyebilirsiniz: Kloroform ve Kloroform Maruziyeti
Kaynaklar: