ARSENİK VE ARSENİK MARUZİYETİ
Arsenik Nedir?
Arsenik; periyodik tablonun 5A grubunda yer alan yarı metal bir elementtir. Yer kabuğunda yaygın olarak dağılmıştır ve doğal olarak oluşabilir. Hem inorganik hem organik bileşikleri olabilir. İnorganik arsenik bileşikleri oluşturmak için oksijen, klor ve kükürt ile birleştirilir. Hayvanlar ve bitkilerdeki arsenik bileşikleri ise karbon ve hidrojen ile birleşerek oluşan organik arsenik bileşikleridir.
Arsenik Nerelerde Kullanılır?
– İnorganik arsenik bileşikleri esas olarak ahşabı korumak için kullanılır.
– Organik arsenik bileşikleri başta pamuk ve tütün bitkileri yetiştiriciliği olmak üzere tarımda böcek ilacı olarak kullanılır.
– Endüstriyel üretimde bir alaşım maddesi olarak hammadde şeklinde kullanılır.
– Cam, pigment, kağıt, metal yapıştırıcılarının üretiminde kullanılır.
– Dericilik sektöründe tabaklama işleminde kullanılır.
– Sınırlı bir ölçüde de olsa pestisitlerde, yem katkı maddelerinde ve farmasötiklerde kullanılır.
– Lazer ve Led yapımında kullanılır
– Yaygın şekilde fare zehiri olarak kullanılır.
Arseniğin Zararları Nelerdir?
Olağandışı yüksek dozda inorganik arsenik (yani akut arsenik maruziyeti); ilk etapta bulantı, kusma ve ishal görülmesine neden olur. Sonrasında uyuşma ve karıncalanma, kas krampları, hatta ölüm görülebilir.
Yüksek düzeyde inorganik arsenik seviyesine uzun süreli maruz kalmanın ilk belirtileri (örneğin, içme suyu ve yiyecek yoluyla) genellikle deride görülür. Pigmentasyon değişiklikleri, cilt lezyonları, avuçlarda ve ayak tabanlarında sert lekeler (hiperkeratoz) gözlemlenebilir. Bunlar yaklaşık beş yıllık bir minimum maruziyetten sonra ortaya çıkar ve cilt kanserinin öncüsü olabilir.
Cilt kanserine ek olarak, uzun süreli arsenik maruziyeti de mesane ve akciğer kanserlerine neden olabilir. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC); arsenik ve arsenik bileşiklerini insanlar için kanserojen olarak sınıflandırmıştır ve ayrıca içme suyunda arsenikin insanlar için kanserojen olduğunu belirtmiştir.
İnorganik arseniğin uzun süreli yutulması ile ilişkili olabilecek diğer olumsuz sağlık etkileri arasında gelişimsel etkiler, diyabet, pulmoner hastalıklar ve kardiyovasküler hastalıklar bulunur.
Arsenik ayrıca olumsuz hamilelik sonuçları ve bebek ölümleri ile ilişkilendirilir. Çocuk sağlığı üzerinde etkileri vardır. Erken çocuklukta maruz kalındığında; genç erişkinlikte birden fazla kanser, akciğer hastalığı, kalp krizi, ve böbrek yetmezliği görülebilir. Çok sayıda çalışma arsenik maruziyetinin bilişsel gelişim, zeka ve hafıza üzerindeki olumsuz etkilerini göstermiştir.
Arsenik Maruziyetine Karşı Yapılabilecekler
Arsenik ile çalışılan ortamlar çok iyi havalandırılmalıdır. Birerbir temastan kaçınılmalı, illa temas etmek gerekiyorsa mutlaka eldiven takılmalıdır. Çalışmalarda, özellikle de havalandırmanın iyi olmadığı durumlarda kesinlikle maske kullanılması gerekir. Arseniğin karıştığı sıvılar tüketilmemelidir.
Muhammet Enes DURAN
Çevre Mühendisi
Kaynaklar:
https://www.bilgiustam.com