Kimyasal dezenfektanlar, tüm dünyada baş gösteren virüs salgını COVID-19 ile birlikte hayati önem kazandı. Bunların küçük bir kısmı günlük hayatta zaten kullandığımız kimyasallar olabilir ama hijyenin normaldekinden çok daha fazla önem kazandığı virüsle savaş günlerinde kullandığımız dezenfektanların içeriği de çeşidi de değişti. Bunlar hakkında yeteri kadar bilgi sahibi miyiz peki?

Alkol Türü Dezenfektanlar

Sağlıkla ilgili antiseptik konularda “alkol” denildiğinde akla iki adet suda çözünür kimyasal olan etil alkol ve izopropil alkol gelir. Bakteriyostatikler; bakterilerin gelişimini durduran kimyasalların genel adıdır. Bu alkoller, vejetatif bakteri formlarına karşı bakteriyostatik olmaktan ziyade hızla bakteri öldürücüdür. Ayrıca tüberkülosit, fungisidal ve virüidaldirler ancak bakteri sporlarını yok etmezler. Cidal aktiviteleri% 50 konsantrasyonun altına seyreltildiğinde keskin bir şekilde düşer ve optimum bakterisidal konsantrasyon sudaki % 60-% 90 çözeltilerdir (hacim / hacim).

Alkolün antimikrobiyal etkisi için en uygun açıklama proteinlerin denatürasyonudur. Bu mekanizma, bir dehidrasyon maddesi olan mutlak etil alkolün, alkol ve su karışımlarından daha az bakterisit olduğu gözlemiyle desteklenir. Çünkü proteinler su varlığında daha hızlı denatüre edilir.

Metil alkol (metanol), alkollerin en zayıf bakterisidal etkisine sahiptir ve bu nedenle nadiren sağlık hizmetlerinde kullanılır.

Etil alkol,% 60-80 konsantrasyonlarında, tüm lipofilik virüsleri (örn., Herpes, aşı ve grip virüsü) ve birçok hidrofilik virüsü (örn., Adenovirüs, enterovirüs, rinovirüs ve rotavirüsleri) inaktive eden güçlü bir virüidal ajandır.

İzopropil alkol, kaymaz enterovirüslere karşı aktif değildir, ancak lipit virüslerine karşı tamamen aktiftir.

Alkoller, esas olarak sporisidal etkiye sahip olmadıkları ve protein açısından zengin malzemelere nüfuz edemedikleri için tıbbi ve cerrahi malzemelerin sterilize edilmesi için önerilmez. Bakteri sporları ile kontamine olmuş cerrahi aletlerin sterilize edilmesi için alkoller kullanıldığında, Clostridium ile ölümcül ameliyat sonrası yara enfeksiyonları meydana gelmiştir. Alkol havluları; çok dozlu ilaç şişeleri veya aşı şişelerinin kauçuk tıpaları gibi küçük yüzeyleri dezenfekte etmek için yıllardır kullanılmaktadır. Ayrıca, ekipmanın dış yüzeylerini (örneğin stetoskoplar, vantilatörler, manuel havalandırma torbaları), CPR manikinleri, ultrason aletleri veya ilaç hazırlama alanlarını dezenfekte etmek için zaman zaman alkol kullanılır.

Klor ve Klor Türevi Dezenfektanlar

Klor dezenfektanlarında en yaygın olarak kullanılan hipokloritler, sıvı (örn., Sodyum hipoklorit) veya katı (örn., Kalsiyum hipoklorit) olarak mevcuttur. Bizlerin en çok kullandığı genellikle ev tipi çamaşır suyu olarak adlandırılan% 5.25-6.15 sodyum hipokloritin sulu bir çözeltisidir.

Geniş bir antimikrobiyal aktivite spektrumuna sahiptirler, toksik kalıntılar bırakmazlar, su sertliğinden etkilenmezler, ucuz ve hızlı etkililerdir. Kurutulmuş veya sabit organizmaları ve biyofilmleri yüzeylerden kaldırırlar. Ayrıca toksisite insidansı düşüktür ama tahriş edici etkisi vardır. Ev tipi ağartıcıda kullanılan konsantrasyondaki sodyum hipoklorit (% 5.25-6.15) oküler tahriş veya orofaringeal, özofagus ve mide yanıklarına neden olabilir. Hipokloritlerin diğer dezavantajları arasında yüksek konsantrasyonlarda (> 500 ppm) metallere aşındırıcılık, organik madde ile etkisizleştirme, kumaşların renginin bozulması veya “ağartılması”, amonyak veya asitle karıştırıldığında toksik klor gazının salınması (örn. Ev temizlik maddeleri) sayılabilir. Klorun mikrobisidal aktivitesi büyük ölçüde ayrışmamış hipokloröz aside (HOCl) atfedilir. HOCI’ nin daha az mikrobisidal forma (hipoklorit iyonu OCl-) ayrılması pH’ a bağlıdır. Klorun dezenfekte edici etkinliği, ayrıştırılmamış HOCI’ nin OCl- ‘ ye dönüşümüne paralel olan pH’ ta bir artışla azalır. Potansiyel bir tehlike, hipoklorit çözeltileri formaldehit ile temas ettiğinde (klorometil) eterin üretilmesidir. Sıcak su hiperklorinlendiğinde kanserojen trihalometan üretir.

Serbest klorun mikroorganizmaları yok ettiği mekanizma tam olarak aydınlatılamamıştır. Klor ile inaktivasyon bir dizi faktörden kaynaklanabilir: sülfhidril enzimlerinin ve amino asitlerin oksidasyonu; amino asitlerin halka klorlanması; hücre içi içerik kaybı; besin alımının azalması; protein sentezinin inhibisyonu; azaltılmış oksijen alımı; solunum bileşenlerinin oksidasyonu; azalmış adenosin trifosfat üretimi; DNA’daki kopmalar; klorun gerçek mikrobisidal mekanizması, bu faktörlerin veya klorun kritik bölgeler üzerindeki etkisinin bir kombinasyonunu içerebilir.

Formaldehitin Dezenfektan Olarak Kullanılması

Formaldehit, hem sıvı hem de gaz halinde dezenfektan ve sterilant olarak kullanılır. Formaldehit, proteinlerin amino ve sülfhidral gruplarını ve pürin bazlarının halka azot atomlarını alkilleyerek mikroorganizmaları etkisiz hale getirir. Formaldehit, esas olarak ağırlıkça% 37 formaldehit olan formalin adı verilen su bazlı bir çözelti olarak satılmakta ve kullanılmaktadır. Sulu çözelti bir bakterisit, tüberkülosit, fungisit, virüsit ve sporisitdir. Formaldehit maruziyeti kısa sürede yüksek oranda ya da düşük seviyelerde uzun süreli olursa ölüme neden olabilir. Ayrıca düşük süreli düşük oranda maruziyetler dahi astım benzeri solunum problemlerine, dermatit ve kaşıntı gibi cilt tahrişine neden olabilir. Bu nedenlerden dolayı, çalışanların formaldehit ile doğrudan teması sınırlı olmalıdır ve bu hususlar sterilizasyon ve dezenfeksiyon süreçlerindeki rolünü sınırlamaktadır.

Hidrojen Peroksit

Literatür, sağlık bakımında stabilize hidrojen peroksitin özellikleri, antiseptik etkinliği ve potansiyel kullanımları hakkında birkaç açıklama içermektedir. Yayınlanan raporlar hidrojen peroksite iyi antiseptik aktivite atfeder ve bakterisidal, virüdal, sporisidal ve fungisidal özelliklerini kanıtlar.

Hidrojen peroksit, bakteriler, mayalar, mantarlar, virüsler ve sporlar dahil olmak üzere çok çeşitli mikroorganizmalara karşı aktiftir. Piyasada bulunan% 3 hidrojen peroksit cansız yüzeylerde kullanıldığında dengeli ve etkili bir dezenfektandır.

Normal koşullar altında, hidrojen peroksit uygun şekilde saklandığında (örn. Karanlık kaplarda) son derece kararlıdır.

Feyza YALÇIN
Kimyager

Kaynak:
https://www.cdc.gov/